Sporty uprawiane z psami cieszą się dużym zainteresowaniem na całym świecie, także w Polsce od lat 90. stale rośnie liczba osób uprawiających sport ze swoim psem. Jest w czym wybierać – agility, frisbee, flyball, psie zaprzęgi, taniec z psem, wyścigi, dogtrekking to tylko kilka z wielu możliwości. Jednym z najczęściej wybieranych sportów kynologicznych jest agility – sport wymagający od psa wszechstronności. Pies, który trenuje agility, powinien wykazywać się zręcznością, zwinnością, szybkością, a także wytrzymałością. Dyscyplina ta wymaga również doskonałego kontaktu na linii pies–opiekun.

Pies sportowiec uprawiający agility coraz częściej jest naszym pacjentem. Opiekunowie często zadają nam pytania o właściwe żywienie i prawidłowy przebieg treningu. Jak dbać o psa, aby osiągał on jak najlepsze rezultaty oraz by maksymalnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia kontuzji. Na odpowiednią kondycję sportowca składa się kilka elementów – odpowiednie odżywianie, w tym uzupełnianie pewnych składników, treningi i wypoczynek.

Dobrze prowadzony i odpowiednio dobrany trening jest kluczem do sukcesu. Jednym z ważnych elementów treningu agility jest rozgrzewka na początku i rozluźnienie na końcu treningu.

Dlaczego rozgrzewka jest ważna i jak powinna wyglądać?

Celem rozgrzewki jest przygotowanie organizmu do wysiłku fizycznego, przestawienie go z trybu spoczynku na tryb wysiłku fizycznego. Prawidłowo przeprowadzona rozgrzewka pomaga uniknąć kontuzji oraz korzystnie wpływa na koncentrację psa na zadaniu, przygotowuje również psychicznie. Rozgrzewkę możemy podzielić na dwie zasadnicze części – pierwszą, przygotowującą układy: krążenia, oddechowy oraz mięśnie – rozgrzewającą, i drugą – rozciągającą (stretching).

Ryc. 2. „Skłon” – ćwiczenie rozciągające mięśnie kręgosłupa.

Fizjologiczne efekty rozgrzewki to przyspieszenie akcji serca, wzrost objętości wyrzutowej serca, zwiększenie pojemności oddechowej płuc oraz wydolności minutowej płuc, wzrost ciśnienia krwi, zwiększenie przepływu krwi przez wszystkie naczynia krwionośne. Konsekwencją tych procesów jest lepsze ukrwienie i zaopatrzenie w tlen oraz substancje odżywcze pracujących mięśni. Lepsze zaopatrzenie tkanki mięśniowej w tlen zwiększa zdolność mięśni do pracy na drodze tlenowej, przez co redukuje ilość wytwarzanych mleczanów. Opóźnione zostaje zmęczenie mięśni związane z nagromadzeniem mleczanów. Dochodzi również do zwiększenia temperatury mięśni o mniej więcej 1°C. Wzrost temperatury tkanki mięśniowej pozwala na zwiększenie elastyczności mięśnia, zwiększenie siły skurczu; rozgrzane mięśnie i ścięgna są mniej podatne na urazy, takie jak skręcenia i naderwania.

Rozgrzewkę rozpoczynamy od marszu w umiarkowanym tempie, trwającego ok. 2-3 minut. Następnie przechodzimy do kłusa, trwającego ok. 2 minut. Dobrze jest rozpocząć od umiarkowanego tempa, a następnie je zwiększać, często jednak spotykam się z pytaniem o psy o bardzo dużym temperamencie, którym spacer w umiarkowanym tempie sprawia trudność. W tych przypadkach nie wymagamy bezwzględnie takiego przebiegu rozgrzewki. Pozwalamy na swobodny bieg, nie zachęcamy jednak psa do skoków, łapania piłki lub talerzyka frisbee w powietrzu ani innych intensywnych ćwiczeń. Po 2-3-minutowym swobodnym bieganiu odwołujemy psa i przechodzimy do następnego etapu. Kolejnym etapem jest wykonywanie ćwiczeń fizycznych o niskiej intensywności. Ćwiczenia takie powinny obejmować wszystkie grupy mięśni, zaczynamy od duży partii mięśni. Szczególną uwagę należy poświęcić tym grupom mięśniowym, które będą najbardziej wykorzystywane lub też obciążone w czasie wysiłku. Pamiętajmy, że rozgrzewka jest tylko wstępem do treningu właściwego, dlatego też liczba ćwiczeń powinna być ograniczona. Zadania powinny być proste do wykonania, nie mogą być czasochłonne. Przyjmuje się, że średni czas trwania rozgrzewki łącznie z ćwiczeniami rozciągającymi powinien wynosić ok. 5 do 15 minut. Z własnych obserwacji wynika, że optymalny czas rozgrzewki to 5 do maksymalnie 10 minut. Starsze i cięższe psy wymagają nieco więcej czasu niż psy młodsze i psy o lekkiej budowie ciała. Rozgrzewka powinna zachęcić psa do dalszego treningu.

Rozgrzewkę zaleca się wykonywać na tym samym podłożu, na którym będzie odbywał się trening właściwy. Pozwala to na lepszą adaptację psa do warunków środowiska. Kiedy pies jest już rozgrzany, możemy przejść do ćwiczeń rozciągających (stretching). Rozciąganie jest bardzo ważnym elementem przygotowania organizmu do wysiłku fizycznego. Ćwiczeniom rozciągającym poddajemy tylko rozgrzane mięśnie, niedozwolone jest wykonywanie ćwiczeń tych „na zimno”. Ćwiczenia rozciągające mają za zadanie maksymalne wydłużenie mięśni, ścięgien i więzadeł, przez co poprawiamy elastyczność tych struktur. Ćwiczenia rozciągające poprawiają ukrwienie mięśni, zwiększają zakres ruchu w stawie. Działania te zmniejszają ryzyko urazu w czasie treningu. Mamy do dyspozycji ćwiczenia rozciągające statyczne oraz dynamiczne. W rozciąganiu statycznym wykorzystujemy ćwiczenia biernego zakresu ruchów. Możemy wykonać je zarówno na psie stojącym, jak i leżącym, jednak przed zawodami lub treningiem polecamy wykonywać te ćwiczenia na stojąco. Podekscytowanie psa jest zbyt duże i wiele psów nie daje się położyć, nie chcemy również „wyciszać” zawodnika przed startem. W rozciąganiu dynamicznym wykorzystujemy ruch psa, skłaniamy psa do odpowiednich ruchów, takich jak skręty tułowia, ukłony, „koci grzbiet”, schowanie głowy między kończynami piersiowymi, dotknięcie nosem do biodra, kolana, guza piętowego. Ćwiczenia, jak zawsze, powinny być wykonywane symetrycznie, liczba powtórzeń na stronę prawą powinna być taka sama jak po stronie lewej.

Zakończenie treningu jest równie ważne jak początek. Osoby zajmujące się sportem koni doskonale rozumieją znaczenie rozluźnienia na koniec treningu. Ćwiczenia rozluźniające po treningu są równie ważne jak rozgrzewka, pozwalają utrzymać psa w dobrej formie przez cały sezon. Ćwiczenia rozluźniające doskonale przeciwdziałają przykurczom mięśni i powysiłkowej sztywności mięśni. Mają działanie regenerujące przy nagromadzeniu się mleczanów i innych metabolitów. Ćwiczenia rozluźniające dobrze jest wykonywać na psie leżącym. Zanim jednak go położymy, zalecany jest swobodny marsz, przechadzka stępem, aby tętno i oddechy zbliżyły się do wartości referencyjnych w spoczynku. Warto również polecić masaż rozluźniający całego ciała psa.

Dobrze przygotowany trening, zawierający w sobie rozgrzewkę i ćwiczenia rozluźniające, pozwoli na utrzymanie zawodnika – w naszym przypadku psa – w dobrej kondycji, minimalizuje wystąpienie urazów, pozwala na szybszą regenerację organizmu po wysiłku fizycznym.