30/05/2017
Ryc. 1. Laseroterapia bezkontaktowa. Maksymalne oddalenie głowicy od zmienionej tkanki – 5 mm.
Najlepszą metodą wykonywania zabiegów jest technika kontaktowa. Głowica dotyka skóry lekko lub z łagodnym uciskiem (wówczas zwiększa się penetracja promieniowania laserowego), można także przy obrzękach stosować ucisk przerywany (tzw. „dziobanie”). Technikę bezkontaktową stosuje się w przypadkach gdy skóra jest zmieniona chorobowo. Należy jednak pamiętać, że warstwa powietrzna oddzielająca głowicę od tkanek powinna być jak najmniejsza (nie większa niż 5 mm), by zminimalizować straty energii. Podczas wykonywania zabiegu metodą kontaktową głowica powinna dotykać skóry (sierść należy rozchylić, a w razie konieczności wygolić), którą wcześniej trzeba odtłuścić, np. spirytusem. Wiązka światła powinna być skierowana prostopadle do powierzchni pola zabiegowego, gdyż promienie laserowe padające pod kątem 90° są w największym stopniu pochłaniane (ryc. 1). Aby poprawić przenikanie wiązki do głębszych warstw tkanek, dobrze jest wywołać miejscowe przekrwienie naświetlanej okolicy. W stanach ostrych bardzo dobrym rozwiązaniem jest krioterapia. Wówczas laseroterapię rozpoczynamy po 10-15 minutach od zakończenia działania zimnem. W stanach przewlekłych można stosować zarówno zimno, jak i ciepło do wywołania przekrwienia, a jeżeli nie ma przeciwwskazań – również masaż. W przypadku zastosowania ciepła lub masażu przekrwienie występuje natychmiast, więc z rozpoczęciem laseroterapii nie trzeba czekać.
Zabiegi labilne są nazywane potocznie skanowaniem lub przemiataniem. Głowicę przesuwa się płynnym, ciągłym ruchem okrężnym lub falistym z szybkością około 1 cm/s. Zakłada się, że promieniowanie powinno być rozłożone równomiernie, jak najbliżej procesu chorobowego. Zaleca się obliczenie, ile czasu należy poświęcić jednemu centymetrowi kwadratowemu, a pole zabiegowe podzielić na kratki o boku 1 lub 2 cm i wypełniać je kolejno energią.
Ryc. 2. Naświetlanie przestrzeni międzykręgowych metodą kontaktową, stabilną. Pozycja głowicy prostopadła do naświetlanego obszaru.
Zabiegi stabilne są nazywane techniką punktową. Wybiera się jeden lub więcej punktów, które wydają się najbardziej odpowiednie do wygaszania procesu chorobowego. Mogą być to tzw. punkty spustowe (miejsca najsilniejszego bólu), punkty motoryczne pośrednie (miejsca, gdzie nerwy unerwiające miejsce chorobowe przebiegają najbliżej skóry) lub punkty akupunkturowe. Gdy proces chorobowy dotyczy stawu, naświetla się szparę stawową, a w przypadku kręgosłupa przestrzenie międzykręgowe (ryc. 2).
Ryc. 3. Zabezpieczenie oczu okularami ze szkłami nieprzenikliwymi dla promieniowania laserowego osoby przeprowadzającej zabieg, jak i wszystkich osób znajdujących się w pomieszczeniu, w którym zabieg jest wykonywany.
Laser powinny obsługiwać wyłącznie przeszkolone osoby, o odpowiednich kwalifikacjach w zakresie używania laserów. Zarówno osoba przeprowadzająca zabieg, jak i wszystkie osoby znajdujące się w pomieszczeniu, w którym zabieg jest wykonywany, powinny mieć założone okulary ze szkłami nieprzenikliwymi dla promieniowania laserowego (ryc. 3). Pomieszczenie, w którym przeprowadzane są zabiegi, powinno być odpowiednio oznakowane.
Tabela I. Przykładowe wskazania do laseroterapii
Wskazania do laseroterapii biostymulacyjnej są bardzo liczne i nie do końca poznane. Przede wszystkim laseroterapia zalecana jest w ograniczaniu bólu. Szczególnie podatne na promieniowanie laserowe są bóle przewlekłe, zespoły bólowe kręgosłupa, neuralgie, ostre i przewlekłe bóle po urazach narządu ruchu, po operacjach, w chorobach pochodzenia neurologicznego ze skurczowymi stanami mięśni. Dobre efekty uzyskuje się w stanach wymagających pobudzenia gojenia ubytków tkankowych i procesów regeneracyjnych. Wskazania do biostymulacji występują w procesach zwyrodnieniowych, regeneracyjnych i zapalnych, toczących się z bólem i bez niego, w wielu chorobach dermatologicznych, neurologicznych, ortopedycznych, laryngologicznych, ginekologicznych, chorobach oczu, a także stomatologii. Do laseroterapii kwalifikują się zarówno stany ostre, jak i przewlekłe. Zabiegi można stosować na skórę lub śluzówki, zarówno przy zachowanej ciągłości powłok, jak i na rany, owrzodzenia i inne zmiany chorobowe (tab. I).
Najważniejszym przeciwwskazaniem do terapii laserem jest obecność nowotworów. Naświetlanie nowotworu lub pacjenta z nowotworem może doprowadzić do uaktywnienia nowotworzenia lub do powstania przerzutów. Przyjmuje się również, że nie należy stosować laseroterapii na okolice, w których może grozić krwawienie, w przypadku występowania lokalnych zapaleń nieswoistych oraz w stanach z wysoką gorączką. Powinno się również unikać naświetlania znamion, węzłów chłonnych i ogólnie tkanki chłonnej oraz gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Laseroterapia jest młodą, ale coraz chętniej wykorzystywaną metodą terapii. Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, rozszerza naczynia krwionośne, pobudza procesy regeneracyjne oraz zwiększa aktywność immunologiczną. Pozytywne efekty uzyskiwane dzięki biostymulacji, nieinwazyjność tej metody oraz brak efektów ubocznych zachęcają do jej wykorzystywania wszędzie tam, gdzie istnieją ku temu wskazania.
