Zapalenie skóry pęcin (ang. pastern dermatitis, greasy hell, scratches, mud fever), w języku potocznym często określane jako gruda, jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych problemów dermatologicznych u koni. Charakteryzuje się występowaniem zmian na skórze w dalszej części kończyny, a przede wszystkim w okolicy zgiętka pęcinowego. Chorobą najczęściej dotknięte są kończyny miedniczne. Bardziej narażona jest skóra na kończynach z odmianami, w szczególności u koni ras lekkich (1-5). Większa liczba przypadków pojawia się w miesiącach, kiedy występuje wyższa wilgotność powietrza (jesień, zima) (4). Objawy są związane z dłuższą ekspozycją skóry na wilgoć, co niszczy jej barierę ochronną (6).

Pod nazwą gruda nie kryje się choroba, lecz polietiologiczny zespół objawów. Przyczyn powstawania zmian na skórze pęcin jest około 40, z czego część jest bardziej prawdopodobna, a część bardzo rzadka (3). Wiele z tych chorób ma bardzo zbliżony obraz kliniczny (2). Na grudę chorują wszystkie konie, niezależnie od płci i wieku (7). Predysponowane są rasy, u których występuje bujne owłosienie pęcin – tak zwane szczotki (fryzy, tinkery, konie zimnokrwiste) (2, 3, 8). Szczotki mogą utrzymywać podwyższoną temperaturę pęcin oraz zwiększoną wilgotność skóry (1).

Opisywane zmiany dotyczące skóry pęcin wywoływane są wieloma czynnikami, takimi jak bakterie, wirusy, grzyby, urazy, pasożyty, alergeny, promieniowanie słoneczne, reakcje autoimmunologiczne, a nawet czynniki żywieniowe. W przypadkach gdy przyczyny są tak bardzo zróżnicowane, leczenie objawowe skazane jest na niepowodzenie. Gruda opisywana jest jako choroba problematyczna i frustrująca zarówno dla właściciela, jak i dla lekarza weterynarii. Niejednokrotnie jest dodatkowo komplikowana przez samodzielne leczenie przez właścicieli. Jako choroba powszechnie występująca i dotycząca powierzchownych tkanek ciała jest często niesłusznie uznawana za problem o małej istotności, niewymagający interwencji weterynaryjnej. Preparatami najczęściej stosowanymi przez właścicieli są mydła antybakteryjne zawierające chloroheksydynę, która jednak uszkadza barierę skórną, umożliwiając wtórne zakażenia grzybicze. Innymi chętnie stosowanymi preparatami są dowymieniowe leki dla bydła zawierające antybiotyk i glikokortykosteroid. Tego typu działanie może skutecznie utrudnić rozpoznanie oraz znacząco wydłużyć leczenie.

Leczenie zmian skórnych w okolicy pęcin często jest nieskuteczne, przede wszystkim ze względu na nieprawidłowo ustalone rozpoznanie. Wiele chorób skóry ma bardzo podobny obraz kliniczny (ryc. 1), a leczenie ze względu na różne przyczyny za każdym ...