Nowoczesne techniki pomiarowe pozwalają na przeprowadzenie szybkiej i obiektywnej oceny skóry strzyków u krów mlecznych. Celem artykułu jest zapoznanie Czytelnika z możliwością pomiaru parametrów biofizycznych bariery naskórkowej, takich jak przeznaskórkowa utrata wody, nawilżenie naskórka czy odczyn skóry, co daje możliwość zapobiegania rozwojowi chorób skóry i nieodwracalnym procesom podczas zbyt intensywnego użytkowania krów mlecznych.

Wstęp

Skóra strzyków krów mlecznych narażona jest podczas użytkowania na szereg uszkodzeń, co związane jest z ich intensywną eksploatacją (25, 23, 36). Obecnie krowy dojone są co najmniej dwa razy dziennie przez 305 (w 365-dniowym okresie międzywycieleniowym) lub 485 dni (w przedłużonym okresie międzywycieleniowym trwającym 545 dni). Powoduje to długofalowe i powtarzające się narażenie skóry strzyków na działanie czynników środowiskowych oraz sił mechanicznych podczas rozciągania promieniowego (wzdłużnego) w trakcie doju (średnio o 10% długości strzyka), a także czynników chemicznych stosowanych przed i po doju (21). Według licznych autorów system doju mechanicznego (konwencjonalny lub automatyczny) oraz środki przeznaczone do higieny przed- i poudojowej mają decydujący wpływ na stan strzyków (1, 22, 6, 19).

Wśród czynników zewnętrznych, oprócz tych, które są bezpośrednio związane z dojem, ważną rolę odgrywają warunki środowiskowe i zoohigieniczne panujące w oborze oraz sezonowe zmiany pogody (1, 23). Niska temperatura, bardzo wysoka bądź niska wilgotność oraz brak higieny skóry strzyków są przyczyną zaburzeń rogowacenia naskórka i utraty elastyczności skóry. Następstwem tego jest jej zgrubienie, twardnienie oraz pękanie na skutek hiperkeratozy (26, 27).

Zmiany skórne strzyków powstałe w następstwie procedur pozyskiwania mleka charakteryzują się zaburzeniami rogowacenia naskórka oraz wydzielniczości gruczołów łojowych i potowych, co zmienia pH skóry, a tym samym jej mikroflorę. Dysfunkcje skóry strzyków predysponują do zapalenia gruczołu mlekowego (mastitis), które jest dużym problemem ekonomicznym (2, 20, 22, 26). Objawy kliniczne świadczące o uszkodzeniu skóry strzyków mogą być krótko- lub średnio-/długoterminowe (23). Zmiany barwy skóry strzyków bądź ich konsystencji, niezamknięcie ujścia kanału strzyka albo obrzęk podstawy strzyków to typowe objawy krótkoterminowe będące wynikiem doju (2, 35). Przyczyną ich są głównie nieprawidłowe parametry podczas procesu udojowego, takie jak pustodój, zbyt wysokie podciśnienie, zbyt częste pulsacje lub nieutrzymywanie gum strzykowych w odpowiednim stanie higienicznym i sprawnościowym. Zmiany krótkoterminowe są najlepiej widoczne zaraz po zdjęciu aparatu udojowego z wymienia. W ocenie klinicznej należy uwzględnić kolor strzyków (różowy, czerwony lub niebieskawy), stopień obrzęku podstawy strzyków (bez obrzęku albo z niewielkim obrzękiem, z widocznym obrzękiem i śladem gumy strzykowej oraz z pogrubionym pierścieniem wokół podstawy strzyka) i twardość końca strzyków (miękkie i elastyczne, twarde z obrzękiem, twarde niereagujące na dotyk), a także stopień zamknięcia zewnętrznego ujścia kanału strzykowego (28).