Duże zwierzęta
Ciężarna klacz pacjentem do znieczulenia ogólnego. Cz. I. Tło fizjologiczne oraz farmakologia środków stosowanych do znieczulenia ogólnego
lek. wet. Katarzyna Siewruk
dr n. wet. Maciej Witkowski
dr n. wet. Bernard Turek
prof. dr hab. Zdzisław Gajewski
dr n. wet. Bartosz Pawliński
Ciężarna klacz w wielu sytuacjach wymaga znieczulenia ogólnego do procedur chirurgicznych niemających związku z ciążą, jak również do różnych zabiegów położniczych, ratujących życie źrebięcia i jej samej. Rozwijająca się ciąża powoduje różnorodne zmiany fizjologiczne w organizmie samicy, bezpośrednio wpływające nie tylko na przebieg samego znieczulenia ogólnego, ale też – co ważniejsze – na farmakokinetykę i farmakodynamikę zastosowanych środków. Ugruntowana znajomość tych zagadnień oraz odpowiednie przygotowanie zmniejszają ryzyko powikłań, dając możliwość ocalenia życia samicy i płodu w przypadku zabiegów planowych, a tym bardziej nagłych.
Summary
Pregnant mare being qualified for general anaesthesia. Part 1. Physiological modifications as well as pharmacology of conventional anaesthetic drugs
General anaesthesia is often required in pregnant mares for procedures not related to pregnancy as well as various obstetric procedures saving the life of the foal and the mare. The physiological disturbances caused by pregnancy directly influence not only the course of general anaesthesia, but also the pharmacokinetics and pharmacodynamics of the administered drugs. A good understanding of these aspects and appropriate preparation decrease the risk of complications, making it possible to save the mare and the developing foetus in elective and, even more so, emergency procedures.
Key words: pregnant mare, general anaesthesia, anaesthetic drugs, physiological modifications
Tło fizjologiczne
Wszelkie zabiegi chirurgiczne niewymagające interwencji w trybie pilnym powinny być odłożone, aby chronić płód. Interwencje chirurgiczne zwiększają ryzyko śmiertelności płodu. Manipulacje w okolicy ciężarnej macicy należy ograniczyć do minimum, aby zmniejszyć ryzyko przedwczesnego porodu. Jeżeli jednak zaistnieje konieczność operacji, najbezpieczniejszy jest pierwszy trymestr ciąży, a także drugi, w którym organogeneza już jest zakończona.
Przystępując do znieczulenia ogólnego ciężarnej klaczy, należy pamiętać o wielu zmianach fizjologicznych w jej organizmie. W trakcie trwania ciąży parametry krwi, takie jak wartość hematokrytu (Ht), stężenie hemoglobiny (Hb) i białka całkowitego (TP), a przede wszystkim albumin, ulegają obniżeniu z powodu ich znacznego rozcieńczenia w zwiększonej objętości krwi krążącej. Nazywane jest to niedokrwistością z rozcieńczenia, anemią względną lub też niedokrwistością ciężarnych spowodowaną przez mniejszy przyrost masy krwinek czerwonych w stosunku do objętości osocza. Niemniej jednak podczas ciąży może dojść do rozwoju niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza w wyniku niedoborowego żywienia klaczy. Stężenie albumin w osoczu ulega zmniejszeniu, przez co wzrasta wolna frakcja leków wiążących się z albuminami. Spadek stężenia białek całkowitych osocza powoduje zmniejszenie ciśnienia onkotycznego nawet o 5 mmHg, co sprzyja ucieczce płynów do przestrzeni pozanaczyniowej i tworzeniu się obrzęków.
