Żywienie

Stłuszczenie wątroby – choroba występująca nie tylko u kotów

04/04/2023

Jednym z głównych czynników ryzyka stłuszczenia wątroby u ludzi i różnych gatunków zwierząt jest otyłość. Wydaje się jednak, że stłuszczenie wątroby u tyjących koni rozwija się później niż u ludzi. Wskazują na to badania, w których kuce szetlandzkie i konie gorącokrwiste otrzymywały przez dwa lata dwa razy więcej energii, niż wynikało z ich zapotrzebowania. W zdecydowanej większości przypadków nie stwierdzono istotnych zmian w zawartości tłuszczu w wątrobie, mimo dużego wzrostu masy ciała, która zwiększyła się średnio o 30 i 17%.

W porównaniu z końmi kuce są bardziej narażone na gromadzenie się tłuszczu w wątrobie we wczesnych etapach rozwoju otyłości. U niektórych kuców nastąpił znaczny wzrost zawartości tłuszczu w wątrobie. U kuców wykryto też wzrost zawartości niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych we krwi. Nie odnotowano go natomiast u koni. Kuce są bardziej podatne na zaburzenia metaboliczne towarzyszące otyłości. Niewykluczone, że są również bardziej narażone na stłuszczenie wątroby w przypadku długotrwałego pobierania nadmiernych ilości energii (22).

Amerykańscy naukowcy udokumentowali przypadki ciężkiej hipertriglicerydemii u koni i kuców z chorobami endokrynologicznymi. Stłuszczenie wątroby wystąpiło u dwóch spośród siedmiu osobników (6).

Nadmierne ilości tłuszczu mogą gromadzić się także w wątrobach ptaków. Nieprawidłowe żywienie może doprowadzić do stłuszczenia wątroby u ptaków ozdobnych. Przypuszcza się, że lipidoza wątrobowa indyków, która powoduje nagłe upadki i może przyczynić się do znacznego wzrostu śmiertelności, może mieć podłoże żywieniowe, metaboliczne i/lub zakaźne. Nie bez znaczenia są też czynniki genetyczne i środowiskowe.

Żywienie przymusowe wywołuje stłuszczenie wątroby u kaczek i gęsi. Nagromadzenie się dużych ilości tłuszczu w wątrobach tych ptaków skutkuje znacznym zwiększeniem masy tego narządu. Gromadzenie się tłuszczu w wątrobach ptaków migrujących jest zaś procesem naturalnym. Tłuszcz stanowi bowiem źródło energii w trakcie długiego lotu. Zaburzenia odkładania się tłuszczu w wątrobach kurcząt mają związek z zespołem tłuszczowego zwyrodnienia wątroby i nerek. U kur niosek występuje zaś zespół tłuszczowo-krwotoczny wątroby (15).

Podsumowanie

Stłuszczenie wątroby jest często rozpoznawaną chorobą wątroby u kotów, zwłaszcza tych z nadwagą i otyłych. Stłuszczenie wątroby może doprowadzić do śmierci kota. Zazwyczaj jest ono konsekwencją braku apetytu wywołanego inną chorobą. Nawet krótkotrwały brak pokarmu może przyczynić się do rozwoju stłuszczenia wątroby u kotów. Stłuszczenie wątroby jest częstym problemem zdrowotnym również u wysoko wydajnych krów mlecznych. Zazwyczaj ma związek z ujemnym bilansem energetycznym we wczesnej laktacji. Najbardziej narażone są krowy zatuczone przed laktacją. Stłuszczenie wątroby pogarsza stan zdrowia krów i zaburza rozród. Może też doprowadzić do zmniejszenia pobrania paszy i obniżenia wydajności mlecznej. Nieprawidłowe żywienie może być przyczyną stłuszczenia wątroby również u ptaków. Wydaje się, że problem ten ma mniejsze znaczenie w przypadku psów i koni.

Ryc. 1 – Ivan-balvan/gettyimages.com, ryc. 2 – H. Zientek

SUMMARY

Hepatic lipidosis occurs not only in cats

The liver is a critical organ for numerous metabolic processes. Liver dysfunction has a negative impact on animal health and performance. Hepatic lipidosis may develop in humans and many animal species. Feline hepatic lipidosis is frequently diagnosed, especially in overweight and obese cats. It is a potentially fatal liver disorder. Fatty liver is also a common disease of high-producing dairy cows, in which it is usually associated with a negative energy balance during the periparturient period. Inappropriate nutrition may lead to hepatic lipidosis in birds as well as in dogs and horses.

Key words: veterinary nutrition, animal feeding, hepatic lipidosis

PIŚMIENNICTWO

1. Adamama-Moraitou K.K., Rallis T.S., Papazoglou L.G., Papasteriadis A., Roubies N., Kaldrimidou H., Leontides L.S.: Liver biochemical and histopathological findings in dogs with experimentally induced exocrine pancreatic insufficiency. Can. J. Vet. Res., 2004, 68, 56-61.

2. Banzato T., Fiore E., Morgante M., Manuali E., Zotti A.: Texture analysis of B-mode ultrasound images to stage hepatic lipidosis in the dairy cow: A methodological study. Res. Vet. Sci., 2016, 108, 71-5.

3. Biourge V., Pion P., Lewis J., Morris J.G., Rogers Q.R.: Spontaneous occurrence of hepatic lipidosis in a group of laboratory cats. J. Vet. Intern. Med., 1993, 7, 194-7.

4. Bobe G., Young J.W., Beitz D.C.: Pathology, etiology, prevention, and treatment of fatty liver in dairy cows. J. Dairy Sci., 2004, 87, 3105-24.

5. De Notta S.A.L., Divers T.J.: Clinical Pathology in the Adult Sick Horse: The Gastrointestinal System and Liver. Vet. Clin. North Am. Equine Pract., 2020, 36, 105-120.

6. Dunkel B., Wilford S.A., Parkinson N.J., Ward C., Smith P., Grahame L., Brazil T., Schott 2nd H.C.: Severe hypertriglyceridaemia in horses and ponies with endocrine disorders. Equine Vet. J., 2014, 46, 118-22.

7. Groen J.: An Experimental Syndrome of Fatty Liver, Uric Acid Kidney Stones, and Acute Pancreatic Necrosis Produced in Dogs by Exclusive Feeding of Bacon. Science, 1948, 107, 425-6.

8. Hall J.A., Barstad L.A., Connor W.E.: Lipid composition of hepatic and adipose tissues from normal cats and from cats with idiopathic hepatic lipidosis. J. Vet. Intern. Med., 1997, 11, 238-42.

9. Kawarada Y., Sanda M., Kawamura K., Suzaki M., Nakase I., Mizumoto R.: Simultaneous extensive resection of the liver and the pancreas in dogs. Gastroenterol. Jpn., 1991, 26, 747-56.

10. Kuhla B., Albrecht D., Kuhla S., Metges C.C.: Proteome analysis of fatty liver in feed-deprived dairy cows reveals interaction of fuel sensing, calcium, fatty acid, and glycogen metabolism. Physiol. Genomics, 2009, 37, 88-98.

11. Kuzi S., Segev G., Kedar S., Yas E., Aroch I.: Prognostic markers in feline hepatic lipidosis: a retrospective study of 71 cats. Vet. Rec., 2017, 181, 512.

12. Lee K.C.L., Winstanley A., House J.V., Lipscomb V., Lamb C., Gregory S., Jalan R., Mookerjee R.P., Brockman D.J.: Association between hepatic histopathologic lesions and clinical findings in dogs undergoing surgical attenuation of a congenital portosystemic shunt: 38 cases (2000-2004). J. Am. Vet. Med. Assoc., 2011, 239, 638-45.

13. Lester C., Cooper J., Peters R.M., Webster C.R.L.: Retrospective evaluation of acute liver failure in dogs (1995-2012): 49 cases. J. Vet. Emerg. Crit. Care (San Antonio), 2016, 26, 559-67.

14. McKibbin J.M., Thayer S., Stare F.J.: Choline deficiency studies in dogs. J. Lab. Clin. Med., 1944, 29, 1109.

15. Mirowski A.: Żywienie a stan zdrowotny wątroby, cz. III. Polskie Drobiarstwo, 2017, 12, 28-31.

16. Nakamura M., Chen H.-M., Momoi Y., Iwasaki T.: Clinical application of computed tomography for the diagnosis of feline hepatic lipidosis. J. Vet. Med. Sci., 2005, 67, 1163-5.

17. Newman S.J., Smith J.R., Stenske K.A., Newman L.B., Dunlap J.R., Imerman P.M., Kirk C.A.: Aflatoxicosis in nine dogs after exposure to contaminated commercial dog food. J. Vet. Diagn. Invest., 2007, 19, 168-75.

18. Oikawa S., Oetzel G.R.: Decreased insulin response in dairy cows following a four-day fast to induce hepatic lipidosis. J. Dairy Sci., 2006, 89, 2999-3005.

19. Parker J.S., Monnet E., Powers B.E., Twedt D.C.: Histologic examination of hepatic biopsy samples as a prognostic indicator in dogs undergoing surgical correction of congenital portosystemic shunts: 64 cases (1997-2005). J. Am. Vet. Med. Assoc., 2008, 232, 1511-4.

20. Pietsch F., Schären M., Snedec T., Theinert K.B., Leonhardt A.-S., Kaiser A., Rachidi F., Böttcher D., Scheinert J., Schoon H.-A., Wohlsein P., Spilke J., Haudum A., Baumgartner W., Starke A.: Aspects of transition cow metabolomics – Part II: Histomorphologic changes in the liver parenchyma throughout the transition period, in cows with different liver metabotypes and effects of a metaphylactic butaphosphan and cyanocobalamin treatment. J. Dairy Sci., 2021, 104, 9227-9244.

21. Rukkwamsuk T., Wensing T., Geelen M.J.: Effect of overfeeding during the dry period on the rate of esterification in adipose tissue of dairy cows during the periparturient period. J. Dairy Sci., 1999, 82, 1164-9.

22. Schedlbauer C., Blaue D., Gericke M., Blüher M., Starzonek J., Gittel C., Brehm W., Vervuert I.: Impact of body weight gain on hepatic metabolism and hepatic inflammatory cytokines in comparison of Shetland pony geldings and Warmblood horse geldings. PeerJ., 2019, 7, e7069.

23. Stella S., Tirloni E., Bernardi C., Acerbis G., Manginelli T.: Collection and analysis of post mortem inspection outcomes (liver lesions) from different cattle slaughtering plants located in Northern and Southern Italy. Ital. J. Food Saf., 2022, 11, 10035.

24. Takahashi K., Hakamada K., Totsuka E., Umehara Y., Sasaki M.: Warm ischemia and reperfusion injury in diet-induced canine fatty livers. Transplantation, 2000, 69, 2028-34.

25. Valtolina C., Favier R.P.: Feline Hepatic Lipidosis. Vet. Clin. North Am. Small Anim. Pract., 2017, 47, 683-702.

26. Valtolina C., Robben J.H., van Wolferen M.E., Kruitwagen H.S., Corbee R.J., Favier R.P., Penning L.C.: Gene expressions of de novo hepatic lipogenesis in feline hepatic lipidosis. J. Feline Med. Surg., 2020, 22, 500-505.

27. Van Toor A.J., Van der Linde-Sipman J.S., Van den Ingh T.S., Wensing T., Mol J.A.: Experimental induction of fasting hypoglycaemia and fatty liver syndrome in three Yorkshire terrier pups. Vet. Q., 1991, 13, 16-23.

28. Webb C.B.: Hepatic lipidosis: Clinical review drawn from collective effort. J. Feline Med. Surg., 2018, 20, 217-227.

29. Weber C., Hametner C., Tuchscherer A., Losand B., Kanitz E., Otten W., Singh S.P., Bruckmaier R.M., Becker F., Kanitz W., Hammon H.M.: Variation in fat mobilization during early lactation differently affects feed intake, body condition, and lipid and glucose metabolism in high-yielding dairy cows. J. Dairy Sci., 2013, 96, 165-80.

30. Zeisel S.H.: A brief history of choline. Ann. Nutr. Metab., 2012, 61, 254-8.