Duże zwierzęta
Śmiertelność cieląt – skala problemu, przyczyny, zapobieganie
dr n. wet. Jacek Sikora
Nadmierne straty cieląt niejednokrotnie mogą decydować o opłacalności chowu bydła. Wielu badaczy zajmowało się problemem śmiertelności cieląt i uzyskiwało bardzo różne dane dotyczące odsetka upadków, co jest całkiem zrozumiałe, jeżeli uwzględni się często całkowicie odmienne warunki środowiskowe i stan epizootyczny ocenianych stad. Zdarzały się hodowle bydła, w których udawało się odchować 98% urodzonych cieląt, ale były też fermy, gdzie pierwszego roku nie przeżyło nawet 30% zwierząt. Przyjmuje się, że upadki nieprzekraczające 5% świadczą o właściwym odchowie cieląt w stadzie.
SUMMARY
Calf mortality – scale of problem, causes, prevention
Calf mortality varies significantly between farms due to many conditions affecting the survival of newborn and older calves. In early life, E. coli seems to be the main pathogen causing deadly diarrhea and sepsis in newborn calves. Intake of colostrum and absorption of immunoglobulins influence the survival chance of calves in the first months of life. Rotavirus, coronavirus, E. coli and Streptococcus kill young calves from the fifth day of life onward. The protozoa Cryptosporidium spp. and Eimeria spp. are also listed as pathogens in early life of calves. In older calves, respiratory system diseases are the main killer. Environmental conditions also influence immunity and survival chances in calves.
Key words: calf, mortality, pathogen, E. coli, colostrum, immunoglobulin
W celach porównawczych i ze względu na inne czynniki przyczynowe w badaniach nad śmiertelnością cieląt zwykle wyróżnia się trzy okresy – od 0 do 3 dni, od 4 dni do 3 miesięcy i od 3 do 6 miesięcy. Rozkład procentowy strat cieląt w tych okresach jest bardzo różny w poszczególnych stadach. Poniżej zostaną omówione czynniki, które mogą powodować tak odmienne nasilenie upadków cieląt w różnych okresach ich życia w zależności od warunków odchowu. W każdym z tych okresów na cielęta działają inne czynniki chorobotwórcze.
Okres od 0 do 3 dni
Problemy ciążowe
Już w okresie życia płodowego na cielę mogą działać czynniki niekorzystnie wpływające na jego rozwój. Niedobór w ciąży witaminy A, E, selenu, miedzi, jodu i cynku może w takim stopniu zaburzać czynności życiowe noworodka, że nie może ono samodzielnie wstać po porodzie i ssać. Zakażenia wirusem Schmallenberg w okresie płodowym mogą powodować u płodów wady rozwojowe i deformacje, które są przyczyną padnięć noworodków lub konieczności ich humanitarnego uśmiercenia wkrótce po narodzeniu. W okresie rozwoju płodu może dojść do zakażenia brucellami, rzęsistkiem, neosporą lub mętwikiem. Czynniki te powodują zwykle poronienia, ale część płodów może dożyć do porodu i takie zakażone cielęta mogą paść wkrótce po urodzeniu. Wiele innych zakażeń wirusowych, np. BVD-MD, lub bakteryjnych może spowodować zakażenie płodu i przyczynić się do upadku nowo narodzonego cielęcia.