Pierwsze zabiegi laparoskopowe u koni zaczęto wykonywać w późnych latach osiemdziesiątych XX wieku. Od tego czasu, wraz z rozwojem techniki oraz zwiększeniem finansowej dostępności sprzętu, zabiegi laparoskopowe w leczeniu wnętrostwa lub guzów jajnika stały się postępowaniem z wyboru u koni w wielu lecznicach weterynaryjnych.

W Polsce pierwsze publikacje o laparoskopii we własnej praktyce hipiatrycznej były prezentowane ponad dekadę temu. Minimalnie inwazyjne zabiegi laparoskopowe pozwalają ograniczyć pooperacyjne dolegliwości bólowe, zmniejszają ryzyko powikłań gojenia się rany pooperacyjnej, w tym ryzyko przepuklin, a dzięki temu umożliwiają szybki powrót do użytkowania lub treningu sportowego.

Jajniki u klaczy są położone po obu stronach w dogrzbietowej części jamy brzusznej, poniżej linii wyznaczanej przez guzy biodrowe, na wysokości piątego kręgu lędźwiowego. Zawieszone są poziomo na długiej, grubej krezce.

W trakcie cyklu płciowego zmienia się kształt jajników. W okresie anestrus jajnik dojrzałej klaczy ma długość około 6 cm, szerokość 4 cm. W trakcie rui pojawiają się dojrzewające pęcherzyki, które mogą mieć średnicę do 7 cm. Do owulacji nie dochodzi na całej powierzchni jajnika, tak jak u samic innych gatunków, ale tylko w tak zwanej wnęce owulacyjnej, a sam jajnik nie ma wyraźnie zaznaczonego podziału na warstwę korową i rdzenną.

Badanie palpacyjne i ultrasonograficzne przez odbyt pozwala na ocenę wielkości, konsystencji i echogeniczności obu jajników.

U koni wśród guzów jajnika najczęściej (85%) występuje ziarniszczak (granulosa cell tumor, GCT). Jest on hormonalnie czynny i może produkować progesteron, estrogeny, inhibinę i testosteron, powodując:

• zmiany behawioralne, takie jak agresja, nimfomania, maskulinizacja
• zaburzenia płodności – klacz nie wykazuje objawów rui, gdyż produkowana przez guz inhibina blokuje wydzielanie FSH przez przysadkę, powodując obniżenie aktywności drugiego jajnika (jest on zmniejszony i nieaktywny)
• dyskomfort objawiający się niechęcią do ruchu, zaleganiem, nawracającymi bólami morzyskowymi związanymi z napięciem krezki pod wpływem zwiększonego ciężaru jajnika.

Ziarniszczaki to najczęściej nowotwory o charakterze łagodnym. Występowanie przerzutów jest rzadkie. Chory jajnik jest powiększony, w obrazie USG widoczne są liczne jamy wypełnione płynem. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu jajnika.

Innymi wskazaniami do owariektomii są znacznie rzadziej występujące torbiele, potworniaki czy ropnie jajnika. W niektórych krajach obustronna owariektomia jest wykorzystywana do wyeliminowania niepożądanego behawioru (kopanie, gryzienie, nerwowość...