Poprzednie publikacje z serii „Rany u małych zwierząt” (MW 12/2018 i MW 6/2019) przedstawiały fizjologię gojenia się ran, wstępne postępowanie z nimi, leczenie zachowawcze i chirurgiczne. Znaczna ich część była także poświęcona doborowi odpowiednich opatrunków i technice drenażu. Wydawać by się mogło, że lekarz weterynarii, stosując się do zaleceń opisanych w poprzednich publikacjach, powinien być w stanie wyleczyć każdą ranę. Zdarza się jednak, że uszkodzenie tkanek mimo profesjonalnego postępowania nie goi się prawidłowo.

Z doświadczenia autorki wynika, że najczęstszymi przyczynami nieprawidłowego gojenia się rany są:

• zakażenie rany
• ciało obce w ranie
• zmiana nowotworowa tworząca owrzodzenie
• szczególnie niedogodna lokalizacja rany
• czynniki jatrogenne, m.in. radioterapia.

Zakażenie rany

W zadawnionych ranach, które goją się długo, znajduje się dużo bakterii. Jest to związane z pozostawieniem rany otwartej przez dłuższy czas, ale także ze słabym jej unaczynieniem i zmniejszoną wilgotnością. Wraz z wydłużającym się czasem gojenia wzrasta ryzyko rozwoju zakażenia. Patogenami najczęściej izolowanymi z ran u zwierząt są bakterie z grupy Enterobacter spp., Staphylococcus spp., a także bakterie beztlenowe Clostridium spp. i Bacteroides spp. Zdarza się, że przewlekle zakażona rana nie ma cech typowych dla infekcji (takich jak na przykład ropny wysięk). Dlatego w razie zaburzeń w gojeniu się rany należy wykonać badanie bakteriologiczne zmienionej tkanki. Przed pobraniem materiału ranę należy obficie przepłukać jałowym płynem Ringera z mleczanami, a następnie pobrać głęboki wymaz lub lepiej mały wycinek tkanki do badania laboratoryjnego, tak aby umożliwić prawidłowe rozpoznanie mikrobiologiczne. Badanie powinno obejmować zarówno hodowlę tlenową, jak i beztlenową. Nie zawsze bezwzględnie konieczna jest antybiotykoterapia ogólnoustrojowa. Często można zastosować specjalistyczne opatrunki złożone (opisane w poprzedniej części publikacji). Jeśli to leczenie nie przynosi spodziewanych efektów, wdrożenie celowanego antybiotyku zgodnego z antybiogramem jest leczeniem z wyboru.

Ciało obce w ranie

Obecność ciała obcego w ranie zaburza gojenie i nie pozwala na całkowite zamknięcie się uszkodzenia. Dlatego tak ważnym etapem postępowania z raną jest jej odpowiednie oczyszczenie poprzez stosowanie roztworów do płukania i opatrunków oczyszczających (patrz część II publikacji). Zdarza się jednak, że na początku leczenia nie udaje się usunąć wszystkich fragmentów ciał obcych. W ranach stosunkowo często znajduje się kłosy traw, martwe, oddzielone fragmenty kostne (tzw. martwaki kostne), zęby napastnika pozostałe po ranach gryzionych, śrut po postrzale itp. Leczeniem z wyboru jest usunięcie ciał obcych.