Choroby układu oddechowego
Reguła pięciu. Wstępna ocena pacjenta z ostrą niewydolnością oddechową – zacznijmy do tego, co już wiemy!
Dr n. wet. Magdalena Kalwas-Śliwińska1
dr n. wet. Beata Degórska2
Ostra niewydolność oddechowa (ONO), czyli upośledzenie wymiany gazowej w płucach, to stan bezpośredniego zagrożenia życia, wymagający szybkiego rozpoznania i usunięcia przyczyny tego stanu (ryc. 1) (8, 13). Przyczyny ostrej niewydolności oddechowej. Klinicznie może objawiać się dusznością, zwiększeniem liczby oddechów, zmianą zabarwienia błon śluzowych (od bladych po sine), zaburzeniami świadomości oraz zaangażowaniem dodatkowych mięśni oddechowych (7). Kluczowe znaczenie w leczeniu pacjenta z ONO ma dokładna lokalizacja anatomiczna zaburzenia, bo to od niej uzależniony jest w dużej mierze schemat dalszego postępowania.
Summary
Rule of 5. Initial assessment of the patient with acute respiratory distress – let’s start with what we already know!
Respiratory distress is defined as difficulty in breathing in patients with compromised respiratory function and ineffective gas exchange in the lungs. The article presents the rule of 5 in the clinical approach to the dyspneic patient, which includes the assessment of: 1. mucous membrane color and capillary refill time, 2. type of dyspnea, 3. respiratory pattern, 4. physiological and pathophysiological breath sounds and 5. additional symptoms. The rule of 5 allows quick determination of which areas of the patient’s respiratory system are involved and guides the clinician through the diagnostic process. The article also presents common emergent respiratory problems affecting cats and dogs and briefly discusses the recognition of associated clinical patterns.
Key words: acute respiratory distress, respiratory failure, rule of 5, dyspnea
W praktyce sprowadza się to do określenia pięciu podstawowych parametrów. Są to:
1. Zabarwienie błon śluzowych i czas włośniczkowy (CRT, ang. capillary refill time)
2. Typ duszności
3. Rodzaj oddechów
4. Występowanie prawidłowych i patologicznych szmerów oddechowych
5. Występowanie objawów dodatkowych (np. wypływ z nosa, kaszel).
Reguła pięciu doskonale sprawdza się we wstępnej ocenie pacjenta z niewydolnością oddechową, ponieważ pozwala na szybką klasyfikację choroby (czy to w ogóle jest pacjent z ONO, czy raczej zwierzę, u którego występuje tylko przyspieszenie oddechów, spowodowane np. bólem?). Po wykonaniu badania klinicznego pozwala ona na szybkie ułożenie listy rozpoznań różnicowych. Każde zaburzenie układu oddechowego ma bowiem swój typowy obraz, który można scharakteryzować na podstawie powyższych pięciu punktów. Po ich określeniu lekarz powinien móc z dużym prawdopodobieństwem ustalić, czy przyczyna niewydolności oddechowej znajduje się w górnych drogach oddechowych (od nozdrzy do tchawicy na wysokości wpustu do klatki piersiowej), dolnych drogach oddechowych (część tchawicy leżąca wewnątrz klatki piersiowej, oskrzela), śródpiersiu, tkance śródmiąższowej płuc, ścianie klatki piersiowej czy w jamie opłucnej.
