Co nam mówi załamek P w zapisie elektrokardiograficznym u koni? Czy można swobodnie przenieść ugruntowaną wiedzę na jego temat z medycyny człowieka lub kardiologii małych zwierząt? Jak się okaże, może to prowadzić do wielu nadinterpretacji i błędnego zaklasyfikowania prawidłowego elektrokardiogramu u koni do zjawisk patologicznych. Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 2/2015.

Prawidłowy elektrokardiogram składa się z załamków P, Q, R, S, T i U oraz odstępów PQ, QT i ST. Na początku każdego cyklu pracy serca powinien znajdować się załamek P, odzwierciedlający depolaryzację mięśnia przedsionków. W przypadku form dwuszczytowych (ryc. 1, 2) pierwsza fala odzwierciedla depolaryzację przedsionka prawego, a druga lewego. Taka morfologia zapisu związana jest z niską częstością akcji serca u dorosłych koni. Czas trwania prawidłowego załamka P u koni mieści się pomiędzy 100 a 160 ms. Przejście ramienia zstępującego w linię izoelektryczną jest jednak na tyle łagodne, że różnica w pomiarze czasu trwania tego samego załamka P może dochodzić do 20 ms (6). Amplituda wynosi zwykle około 0,2 mV i tak jak w przypadku pozostałych wychyleń cecha ta uzależniona jest głównie od stanu odżywienia zwierzęcia oraz szerokości klatki piersiowej. Załamki P o amplitudzie większej niż 0,5 mV uznawane są za nietypowe. W warunkach patologicznych amplituda załamków ulega zmniejszeniu przy obecności płynu w klatce piersiowej (ryc. 3) lub worku osierdziowym.

U koni stwierdza się dużą różnorodność w morfologii załamka P. Jest to związane ze zmienną lokalizacją miejsca powstawania impulsu w obrębie dużego sierpowatego węzła zatokowego u tego gatunku. Na schemat pobudzenia mięśnia przedsionków ma wpływ c...