W diagnostyce chorób serca prawej komorze serca (right ventricle, RV) poświęca się znacznie mniej uwagi niż komorze lewej (left ventricle, LV), a leczenie niewydolności prawokomorowej jest dużym wyzwaniem dla medycyny weterynaryjnej. Niniejszy artykuł przedstawia problem prawokomorowej niewydolności serca, począwszy od przyczyn, przez objawy po rozpoznanie i proponowane rozwiązania terapeutyczne.

Co to jest prawokomorowa niewydolność serca?

Prawokomorową niewydolność serca (RHF – right heart failure) można zdefiniować jako niezdolność mięśnia prawej komory do odpowiedniego zaopatrzenia krążenia płucnego w krew i substancje odżywcze, mimo prawidłowego ośrodkowego ciśnienia żylnego (OCŻ) (1). Objawy kliniczne są skutkiem zastoju krwi, której przepływ przez komorę jest utrudniony, i(lub) zmniejszonej objętości krwi wypływającej z komory.

Prawokomorowa niewydolność serca może być pierwotna, jak w przypadku arytmogennej kardiomiopatii prawej komory (ARVC – arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy), na tle niedomykalności zastawki trójdzielnej albo wtórna do niewydolności lewokomorowej (2). Mimo że choroba zwyrodnieniowa zastawek przedsionkowo-komorowych częściej dotyczy zastawki mitralnej, u około 30% psów zmiany obej­mują również zastawkę trójdzielną (3). Niedomykalność zastawki trójdzielnej, choroby płuc, wrodzone wady serca i rozrosty nowotworowe mogą skutkować rozwojem nadciśnienia płucnego (PH – pulmonary hypertension) prowadzącego do poszerzenia i zaburzeń czynności prawej komory, a w konsekwencji do jej niewydolności (4-6). W przebiegu lewokomorowej niewydolności serca może również rozwijać się nadciśnienie płucne w reakcji na zwiększone ciśnienie napełniania lewej komory, reaktywny skurcz naczyń w łożysku tętniczym oraz przebudowę naczyń płucnych (7). Wtórnie do tych zaburzeń zwiększone obciążenie następcze i wstępne prawej komory skutkuje jej niewydolnością (2, 7).

Objawy prawokomorowej niewydolności serca

W przewlekłej prawokomorowej niewydolności serca charakterystyczne są objawy zastoju obwodowego – zwiększone ciśnienie w żyłach szyjnych oraz ich tętnienie (tętno żylne dodatnie) (zobacz film), wodobrzusze (ryc. 1), powiększenie wątroby, cechy jej uszkodzenia w badaniach laboratoryjnych oraz wyniszczenie (1). Obrzęki obwodowe są rzadko obserwowane u psów i kotów. Objawy kliniczne związane z nadciśnieniem płucnym obejmują przyspieszenie oddechów, kaszel, duszność, osłabienie, gromadzenie się płynu w jamach surowiczych, omdlenia i nietolerancję wysiłkową (8-10).