Duże zwierzęta
Choroba Nairobi owiec
prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław Gliński
prof. zw. dr hab. Krzysztof Kostro
Wśród chorób zakaźnych zwierząt wywołanych przez arbowirusy z rodziny Bunyaviridae, gorączka Doliny Rift oraz choroba Nairobi owiec i kóz (NSD, Nairobi disease of sheep) są notyfikowane w Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE) (13). Choroba NSD jest jedną z najcięższych chorób wirusowych owiec i kóz. Cechuje ją wysoka gorączka, wyciek z nosa, duszność, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, ronienia oraz duża zachorowalność i śmiertelność przy braku efektów leczniczych. Oprócz owiec i kóz chorują i giną antylopy (Cephalophus monticola) w zoo i na wolności.
Summary
Nairobi sheep disease
Nairobi sheep disease, caused by NSD virus (genus Nairovirus, Bunyaviridae), is characterized by acute haemorrhagic gastroenteritis, fever, and abortion with very high morbidity and mortality. The disease is transmitted through Rhipicephalus spp. tick bites, primarily the brown tick Rhipicephalus appendiculatus and Amblyoma variegatum. Many animals die during the early febrile stage of the disease. Goats may have less severe clinical signs than sheep. The most obvious lesions are those associated with hemorrhagic gastroenteritis. NSD can be diagnosed by virus isolation and PCR. Serological diagnostic tests include an indirect fluorescent antibody test, immunodiffusion, complement fixation, indirect haemagglutination and ELISA. No specific antiviral agent is available for treatment. Experimental vaccines have been developed.
Key words: Nairobi disease, Nairovirus, Rhipicephalus, tick vectors, control
Wirus choroby Nairobi (NSDV) oraz jego azjatycki wariant – wirus Ganjam (GV) – mogą powodować zachorowania u ludzi (1). W Europie dotychczas nie stwierdzono choroby Nairobi. Niemniej jednak zmiany ekologiczne związane z globalnym ociepleniem, a zwłaszcza występowanie na południu Europy okresów długo trwających i obfitych opadów na przemian z okresami suszy, stwarzają możliwość migracji wektorów tej choroby na nowe tereny, a tym samym zawleczenia na nie choroby Nairobi. Nie można też wykluczyć adaptacji wirusa do nowych wektorów, a także pojawienia się nowych wariantów tego wirusa. Stąd też uzasadnione wydaje się zapoznanie lekarzy weterynarii z tą chorobą.
Epidemiologia
Objawy kliniczne choroby Nairobi opisał Montgomery w 1917 r. Stwierdził on rolę kleszcza Rhipicephalus appendiculatus jako najważniejszego wektora wirusa. Obecnie choroba występuje na terenie wschodniej i środkowej Afryki – w Kenii, Ugandzie, Somali, Etiopii, Botswanie, Mozambiku, Republice Kongo, a wirus Ganjam powoduje zachorowania w Indiach i Sri Lance. Ludzie chorują rzadko, najczęściej choroba dotyczy personelu laboratoriów diagnostycznych (1, 14).
