Duże zwierzęta
Ciężarna klacz pacjentem do znieczulenia ogólnego. Cz. II. Znieczulenie ogólne u klaczy w trakcie ciąży – planowanie, postępowanie, czynniki ryzyka
lek. wet. Katarzyna Siewruk
dr hab. n. med. Barbara Lisowska1
dr n. wet. Maciej Witkowski
dr n. wet. Bernard Turek
prof. dr hab. Zdzisław Gajewski
dr n. wet. Bartosz Pawliński
U klaczy znieczulenie ogólne jest szczególnie niebezpieczne podczas ostatniego trymestru ciąży i może doprowadzić do ronienia. W pierwszych dwóch trymestrach nie stanowi ono krytycznego zagrożenia, a przy odpowiednim zaplanowaniu oraz właściwym doborze postępowania i leków w większości przypadków zwieńczone jest sukcesem. Kluczowe procedury podczas znieczulenia ogólnego u klaczy to przede wszystkim utrzymanie odpowiedniego utlenowania, jak również ciśnienia tętniczego krwi, aby zminimalizować ryzyko niedotlenienia płodu, co jest bezpośrednim sygnałem do ronienia. Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 4/2013.
Summary
Pregnant mare being qualified for general anaesthesia. Part 2. General anaesthesia in the pregnant mare – logistics, management, risk factors
General anaesthesia in the pregnant mare is a high-risk procedure. The risks can be less detrimental with appropriate timing of the procedure as well as proper selection of appropriate pharmacological agents, management algorithms and personnel for elective surgeries. Inhalational anaesthesia is the preferred method in pregnant mares because the inhalation agents have minimum influence on the developing foetus, particularly during procedures longer than 60 minutes. Barbiturates should be avoided and the procedure should be as quick as possible, to shorten the foetal exposure to inhalation agents, and should be performed optimally by an experienced team.
Key words: pregnant mare, general anaesthesia, logistics, management, risk factors
Podczas doboru środków anestetycznych należy uwzględnić ich szkodliwy wpływ na płód i unikać środków długo działających oraz mających zdolność kumulacji. Żaden ze środków anestetycznych nie powoduje bezpośrednich uszkodzeń płodu ani jego utraty. Wszystkie leki zastosowane u klaczy mają natomiast bezpośredni lub pośredni wpływ na płód poprzez zmiany przepływu krwi przez macicę. Jeżeli dany lek przenika barierę łożyskową, pokona również skutecznie barierę krew–mózg u płodu.
Utrzymująca się bradykardia oraz zmniejszona aktywność macicy są czynnikami stresogennymi dla płodu. Podczas sedacji i premedykacji klaczy należy pamiętać o tym, że acepromazyna (0,1 mg/kg i.v.) zwiększa częstotliwość pracy serca zarówno matki, jak i płodu o mniej więcej 25/ /min, nie wpływa jednak na przepływ aortalny u płodu. Cała grupa preparatów z grupy alfa-2-agonistów jest uważana za bezpieczną, w wielu wypadkach jednak powodowana przez nie bradykardia może utrzymywać się przez dłuższy czas, a dodatkowo jest pogłębiona u płodu.