Temat numeru: rozród
Hipokalcemia (tężyczka) poporodowa u suk i kotek
dr hab. Andrzej Max, emer. prof. nadzw. SGGW
Sto lat temu choroba określana jako rzucawka poporodowa (puerperal eclampsia) była poważnym problemem u ludzi, zbierając obfite żniwo śmierci. Według danych amerykańskich powodowała ona zgony 25-35% matek oraz 40-60% płodów, co wskazuje na wysoką nieskuteczność leczenia, jak też brak dokładnego rozpoznania patogenezy (20). Wbrew nazwie spotykano ją nie po porodzie, ale podczas ciąży, najczęściej w jej ostatnich dwóch miesiącach. Jako objaw dominowały charakterystyczne skurcze toniczne i kloniczne, przypominające napady padaczkowe. Uważano tę chorobę za skutek intoksykacji uszkadzającej wątrobę, nerki i układ nerwowy. Brano przy tym pod uwagę, że może to być mocznica pochodząca ze strony płodu. Podejmowano więc adekwatne leczenie z udziałem środków uspokajających, przeciwdrgawkowych, zobojętniających toksyny i przeczyszczających (9). Była to zatem choroba określana obecnie jako rzucawka ciążowa, zatrucie ciążowe albo gestoza, występująca u ludzi w mniej więcej 10% ciąż.
SUMMARY
Puerperal hypocalcemia in bitches and queens
Puerperal hypocalcemia has traditionally been called puerperal tetany or eclampsia. It is an acute life-threatening condition mostly encountered in young toy and small bitches nursing large litters and rarely in queens. It results from loss of calcium into fetal skeletons and mainly into the milk and may occur at any time during the lactation period and sporadically at the end of gestation. Neuromuscular symptoms are associated with salivation, panting and considerable hyperthermia. If no therapy is instituted, death is probable. Rapid treatment is necessary in the form of intravenous calcium infusions followed by oral supplementation with minerals and vitamin D. Antipyretic treatment may also be indicated in particular cases.
Key words: dog, cat, pregnancy, lactation, puerperal hypocalcemia
Tężec poporodowy (tetanus puerperalis) był rozpoznawany u ludzi jako skutek zakażenia bakteriami tężca narządów rozrodczych podczas porodu, poronienia lub operacji (cięcia cesarskiego) (21, 23), bez związku z zaburzeniami przemiany mineralnej. Także obecnie tężec połogowy (poporodowy) oznacza tę chorobę zakaźną, wywołaną przez bakterie Clostridium tetani.
Z kolei tężyczka hipokalcemiczna jest spowodowana niedoborem wapnia we krwi. Wywołuje podobne objawy kliniczne (zwłaszcza w swojej formie jawnej), takie jak zaburzenia czucia, skurcze toniczne lub kloniczne.
W weterynarii używa się wszystkich powyższych terminów na określenie chorób wywołanych niedoborami mineralnymi, w tym związanych z ciążą i porodem, na przykład w języku angielskim postpartum hypocalcemia, periparturient hypocalcemia, puerperal tet...
