Zakażenia poliomawirusami u ptaków, kiedyś kojarzone głównie z chorobą opierzających się papużek falistych, dziś są rozpoznawane u coraz to nowych gatunków. Zaburzenia wynikające z tych zakażeń stanowią coraz powszechniejszy problem w hodowlach ptaków domowych.

Poliomawirusy to małe wirusy bezotoczkowe z okrągłym, dwuniciowym DNA i genomem o wielkości około 5 tysięcy par zasad (ang. kilobase pairs – kbp). Uważa się, że zakażają one kręgowce, w tym ssaki (nietoperze, naczelne, konie, gryzonie i drapieżne), ptaki i ryby, a sekwencje tych wirusów znajdowano także u gadów i stawonogów (35). Nazwa wirusa Polyoma pochodzi od objawów, jakie wirusy te mogą wywoływać u ssaków – poly-oma (gr.) – liczne guzy. Poliomawirusy ssaków najczęściej powodują utrzymujące się przez całe życie zakażenia subkliniczne, które przy ciężkiej immunosupresji mogą przekształcić się w chorobę (15), na przykład u ludzi w raka komórek Merkla, choroby nerek lub postępującą wieloogniskową leukoencefalopatię (6).

Poliomawirusy ssaków są na tyle swoiste dla gospodarza, że nie namnażają się na komórkach pochodzących od innych gatunków. Natomiast poliomawirusy ptaków, oznaczane skrótami APyV (avian polyoma virus) lub APV, wykazują szerokie możliwości w tym zakresie. Jak dotąd opisano poliomawirusy u papużek falistych, gęsi, kanarków, amadyńców, amadyn zebrowatych, gili zwyczajnych, mniszek białogłowych, wron, kawek zwyczajnych, srokaczy szarych, muchołówek, pingwinów białookich i innych (2, 4, 11, 13, 15). W odróżnieniu od poliomawirusów chorobotwórczych dla ssaków, APyV mogą powodować ostre zachorowania przebiegające z wysoką śmiertelnością (13, 16). Choroba charakteryzuje się uogólnioną wybroczynowością, martwicą wątroby umiarkowaną do masywnej i glomerulopatią związaną z odkładaniem się kompleksów immunologicznych. Charakterystyczne powiększenie jąder komórkowych i obecność wewnątrzjądrowych ciałek wtrętowych obserwuje się między innymi w makrofagach i komórkach mezangialnych kłębuszków nerkowych. Większość ptaków, u których wystąpią powyższe zmiany, pada. U dorosłych ptaków oraz niektórych młodych przebieg zakażenia może być bezobjawowy, ptaki te sieją jednak wirusa z kałomoczem i pudrem piórowym przez kilka tygodni, miesięcy (28), a niewykluczone, że nawet lat.

Zakażenia APyV u papużek falistych

U ptaków APyV został po raz pierwszy opisany w 1981 roku u papużek falistych (Mellopsittacus undulatus) jako przyczyna choroby opierzających się papużek falistych – Budgerigar Fledgling Disease (BFD) (3, 4). Choroba ta zaczyna się u młodych papuże...