Ze względu na to, że szyjka macicy jest główną fizyczną barierą między wnętrzem macicy a środowiskiem zewnętrznym, zmiany w obrębie szyjki powodują podatność układu rozrodczego na infekcje wstępujące. Choroby szyjki macicy mogą także prowadzić do niepłodności, utrudniając przejście nasienia, tworząc środowisko wrogie plemnikom oraz komplikując przebieg porodu (1).

Opisanie chorób dotyczących szyjki macicy u bydła wydaje się zasadne z dwóch powodów. Po pierwsze – tematyka ta jest bardzo rzadko poruszana w krajowym piśmiennictwie. Po drugie – w ostatnich latach zaczyna się przywiązywać większą wagę do zapalenia szyjki macicy (cervicitis) w aspekcie jego wpływu na płodność (5).

Anatomiczne i fizjologiczne cechy szyjki macicy

Szyjka macicy jest unikalną strukturą w obrębie układu rozrodczego. Usytuowana jest zwykle pośrodkowo na dnie jamy miednicznej (19). Stanowi anatomiczne i funkcjonalne przejście między pochwą a macicą. Jest „ostatnią barierą” chroniącą wnętrze macicy od wpływów środowiska zewnętrznego. Szyjka macicy jest kolista w przekroju, a jej ściany są stosunkowo grube i sztywne. Oprócz pokładów mięśni szyjka macicy u przeżuwaczy jest nasycona włóknami kolagenowymi, które sprawiają, że jest wyjątkowo twarda – znacznie twardsza niż inne części układu rozrodczego bydła (1, 18). Jest ona wyraźnie wyodrębniona zarówno od strony pochwy, jak i od strony macicy. Powyższe cechy sprawiają, że szyjkę łatwo jest zlokalizować przy omacywaniu przez prostnicę. Dlatego też znalezienie jej stanowi podstawowy element w badaniu per rectum układu rozrodczego u krów i jałówek.

U jałówek długość szyjki wynosi zazwyczaj 6-8 cm, a szerokość 3-4 cm, natomiast u dorosłych krów 8-12 cm przy szerokości 4-6 cm (1, 19, 21). Oba te wymiary zależą od wieku i liczby uprzednich ciąż (18, 22). Błona śluzowa kanału szyjki macicy jest pomarszczona i tworzy 15-25 słabych, podłużnych fałdów, których wysokość nie przekracza 3 mm (18). Bardziej charakterystyczne są fałdy poprzeczne (w liczbie 3-5), które wywodzą się z błony śluzowej i mięśni okrężnych narządu (1, 8, 15, 21). Wystają one do światła szyjki i są skierowane do tyłu (ryc. 1). Wybrzuszenia są poprzeczne do podłużnej osi szyjki macicy i wystają do światła szyjki.

Kanał szyjki macicy jest zwykle zamknięty, z wyjątkiem porodu, chociaż rozszerza się nieznacznie również podczas rui. Warto dodać, że szyjka macicy u bydła dość rzadko ulega urazom ze względu na jej twardą konsystencję.

Anomalie i wady rozwojowe szyjki

Większość problemów rozwojowych u bydła, podobnie jak u innych gatunków, jest skutkiem nieprawidłowości genetycznych, które mogą być dziedziczone od jednego lub obojga rodziców albo wynikać z uszkodzenia chromosomów podczas rozwoju embrionalnego. ...