Anestezjologia
Źrebię to nie „taki mały koń” – specyfika znieczulenia ogólnego źrebiąt. Cz. I. Odmienności fizjologiczne i farmakokinetyczne
lek. wet. Marta Szmigielska1
lek. wet. Anna Biazik1
dr n. wet. Radomir Henklewski2
Znieczulenie ogólne źrebiąt obarczone jest bardzo wysokim ryzykiem. Według niektórych źródeł, w pierwszych sześciu miesiącach życia jest ono prawie pięciokrotnie wyższe niż u koni dorosłych (3). Inne doniesienia wskazują, że ryzyko w pierwszym tygodniu życia jest najwyższe – nawet siedmiokrotnie wyższe niż u koni dorosłych. Następnie spada ono dwukrotnie w ciągu kolejnych trzech tygodni. Po ukończeniu pierwszego miesiąca śmiertelność okołooperacyjna stopniowo obniża się do wartości porównywalnych z osobnikami dorosłymi (1%) (5).
Summary
A foal is not “just a little horse” – the uniqueness of general anesthesia in foals. Part 1. Physiological and pharmacokinetic differences
Several unique pharmacologic and physiologic factors must be considered when attempting to anesthetize premature or neonatal foals. Their smaller size and immature physiology are associated with a different subset of anesthesia-related problems as compared with the adult horse. Foals have an elevated metabolic rate, immature hepatic and renal function, lower body fat, and increased risk of hypotension and hypothermia. It is important for the practitioner to understand these differences, select appropriate drugs and anesthetic protocol and realize that careful monitoring is absolutely essential when anesthetizing foals.
Key words: foals, anesthesia, physiological differences
Szczególne zagrożenie jest więc związane z okresem neonatalnym, rozciągającym się u źrebiąt do ukończenia pierwszego miesiąca życia, a nawet dłużej w przypadku wcześniaków, źrebiąt słabo rozwiniętych lub chorych. Dokładne przyczyny takiego stanu rzeczy nie są znane. Wydaje się, że największą rolę odgrywa niedojrzałość poszczególnych układów oraz mechanizmów kompensacji, a także stres związany z oddzieleniem od klaczy (9). Nie bez znaczenia jest też niestety powszechny wśród lekarzy weterynarii brak znajomości odmienności fizjologicznych i farmakokinetycznych wiążących się ze znieczuleniem noworodka. Niewiedza w tym zakresie skutkuje brakiem przygotowania, a tym samym właściwej, szybkiej reakcji w przypadku wystąpienia typowych dla noworodków komplikacji okołoanestetycznych, zupełnie odmiennych od tych, które mogą pojawić się u koni dorosłych (ryc. 1).
Odmienności fizjologiczne
Źrebięta w momencie narodzin są stosunkowo mało dojrzałe pod względem stopnia rozwoju układów organizmu najważniejszych z punktu widzenia znieczulenia. Dodatkowo problemy zdrowotne klaczy w trakcie ciąży, przedwczesny poród lub choroba źrebięcia mogą opóźniać ich dojrzewanie (ryc. 2).
