Choroba Newcastle, inaczej rzekomy pomór drobiu, u gołębi nazywana jest paramyksowirozą i wywoływana jest przez antygenowy „wariant gołębi” ptasiego paramyksowirusa serotypu 1 (PPMV-1). Jest to choroba wysoce zaraźliwa, powodująca niekiedy 100% śmiertelność. Paramyksowiroza jest chorobą zwalczaną z urzędu. Jednak pojawiające się coraz to nowe ogniska tej choroby, między innymi w Europie (w latach 2000-2009 z 27 krajów UE tylko cztery nie zgłaszały zakażeń), pokazują, że zwalczanie paramyksowirozy jest mało efektywne. Niniejszy artykuł ma za zadanie rozwiać wątpliwości dotyczące m.in. postępowania w przypadku podejrzenia bądź wykrycia paramyksowirozy.

Choroba Newcastle (ND) znajduje się na Liście A Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE) (24). Wywołujący ją paramyksowirus ptaków serotyp 1 (avian paramyxovirus type 1, APMV-1) wraz z jedenastoma innymi serotypami (APMV-2 do APMV-12) należy do rodzaju Avulavirus, podrodziny Paramyxovirinae, rodziny Paramyxoviriade (8, 11, 23, 28).

APMV-1 atakujący gołębie różni się od szczepów tego zarazka wykrywanych u drobiu. Wariant gołębi tego wirusa został sklasyfikowany do antygenowej grupy P (pigeon variants) oraz genetycznej grupy 4b i opisywany jest symbolem PPMV-1 (pigeon paramyxovirus type 1) (2, 5). Ostatnie badania dowodzą występowania w terenie nowego wariantu genetycznego PPMV-1. Doniesienia te potwierdza wykonana w laboratorium PIWet–PIB w Puławach analiza filogenetyczna PPMV-1 wyizolowanego od gołębia ozdobnego w Polsce (PPMV-1/Poland/H2/10). Badania wykazały, że chociaż wirus należy do antygenowej grupy P, wykazuje genetyczną przynależność do grupy 4a, która jest charakterystyczna dla APMV-1 izolowanych od drobiu (27). Na uwagę zasługuje fakt, że do tej samej grupy genetycznej (4a) należały również wirusy wyizolowane od sierpówek i gołębi wolno żyjących, które masowo padały w okresie od października 2010 roku do marca 2011 roku we Włoszech (10).