Powszechnie wiadomo, że ropne zapalenie wymienia (mastitis purulenta) krów mlecznych stanowi jeden z najpoważniejszych problemów w hodowli bydła mlecznego. W świetle najnowszych wyników badań mastitis to nie tylko kwestia strat ekonomicznych wynikających z występowania tej choroby, ale i ryzyko wprowadzenia zmian w składzie mikroflory bakteryjnej środowiska człowieka i zwierząt. Charakter tych niekorzystnych zmian doskonale przedstawili w artykule przeglądowym Markiewicz i wsp. (1). Alarmujące są dane świadczące o powstawaniu antybiotykoopornych szczepów bakterii, które rozprzestrzeniają się wraz z mlekiem zbiorczym, a także przeznaczonym do skarmiania zwierząt. Ten aspekt powinien być poważnie brany pod uwagę przy stosowaniu – często nieskutecznym – antybiotyków w leczeniu mastitis.

Zreformowanie rozpoznawania i leczenia mastitis purulenta krów mlecznych stanowi wymóg czasu. Dotychczasowy program rozpoznawania można określić jako „antyczny”, gdyż opiera się głównie na wynikach metod badań laboratoryjnych ustalonych dziesięciolecia temu. Są to: test określający względną liczbę komórek somatycznych w mleku pobranym z chorej ćwiartki gruczołu, a następnie badanie bakteriologiczne i antybiogram izolowanych drobnoustrojów. A gdzie jest krowa mleczna? Dlaczego choruje? Jakie pierwotne zmiany promujące rozwój tego typu mastitis zaszły w jej organizmie?

W literaturze fachowej można spotkać bardzo liczne prace, które w etiologii mastitis wskazują na efekt oddziaływania chorobotwórczego czynników makro- i mikrośrodowiska. Te kwestie nie będą stanowić przedmiotu dyskusji w niniejszych rozważaniach. Należy natomiast zwrócić uwagę, że w bardzo ograniczonej liczbie publikacji porusza się temat uszkodzenia odpowiedzi immunologicznej chorej krowy (2), a także czynników hormonalnych, które mogą mieć fundamentalne znaczenie w etiologii mastitis (3, 4). Wiadomo, że lekarz klinicysta nie ma możliwości praktycznego i szybkiego rozpoznania zaburzeń zarówno w układzie immunologicznym, jak i hormonalnym krowy. Jaka w tej sytuacji jest skuteczność leczenia antybiotykami lub podania szczepionki? Z praktyki wiadomo, że w dużej liczbie przypadków mastitis purulenta wymienione metody nie umożliwiają całkowitego wyleczenia zwierzęcia, a choroba po pewnym czasie nawraca.

Współzależność uszkodzenia czynności gonad w rozwoju mastitis purulenta

Wspomniana wyżej rola zaburzeń odpowiedzi immunologicznej oraz równowagi hormonów płciowych w rozwoju mastitis purulenta jest trudna do rozpoznania w badaniu klinicznym krowy. W cytowanych pracach (3, 4, 5) autorzy kładą nacisk na występowanie mas...