Choroba krwotoczna królików (RHD) to wysoce zaraźliwe i śmiertelne wirusowe zapalenie wątroby zarówno królików domowych, jak i dzikich królików z gatunku Oryctolagus cuniculus. W Republice Czeskiej i na Słowacji choroba krwotoczna królików jest powszechnie nazywana pomorem królików lub kaliciwirusem (2). Czynnikiem sprawczym RHD jest wirus krwotocznej choroby królików (RHDV), należący do wirusów RNA z rodziny Caliciviridae i rodzaju Lagovirus. Rodzaj Lagovirus obejmuje patogenne szczepy wirusów, które powodują chorobę kliniczną (RHDV) u królików, oraz szczepy niepatogenne (RCV, niepatogenne kaliciwirusy) (3).

Analizy filogenetyczne patogennych szczepów RHDV wykazały istnienie trzech odrębnych grup (3, 4). Są to klasyczne RHDV z genotypami G1-G5 izolowanymi od 1984 r., RHDVa z grupą antygenową G6 zidentyfikowaną w 1996 r. oraz RHDV2 zidentyfikowane w 2010 r. Klasyczne RHDV i RHDVa to wirusy spokrewnione filogenetycznie. Ich białko kapsydu (VP60) różni się od RHDV2 o ponad 15%, dlatego RHDV2 jest obecnie uważany za nowy wirus z rodzaju Lagovirus (5-9). Inne szczepy patogenne są zaliczane do RHDV/RHDVa i służą jako biologiczna kontrola populacji dzikich królików w Australii (10). W Szwecji w latach 80. XX wieku został opisany inny lagowirus, a mianowicie wirus zespołu zająca szaraka europejskiego (EBHSV). Jest on patogenny tylko dla zajęcy (Lepus europaeus i Lepus timidus) (11).

Klasyczny pomór królików – RHDV/RHDVa

Historia

RHD została po raz pierwszy opisana w Chinach w 1984 roku u królików angora sprowadzonych z Niemiec (12). Forrester i wsp. (13) potwierdzili później, że najprawdopodobniej w ten sposób RHDV został przeniesiony z Europy do Azji. W ciągu roku w Chinach zabito ponad 140 milionów królików domowych. W Europie RHD po raz pierwszy opisano naukowo w 1986 roku we Włoszech, skąd choroba rozprzestrzeniła się po całej Europie. W północnej Afryce choroba pojawiła się pod koniec lat 80. W Ameryce pierwsza epidemia wystąpiła w 1988 roku w Meksyku, a źródłem zakażenia był import mięsa króliczego z Chin. W Ameryce Północnej odnotowano tylko minimalną liczbę epidemii (pierwszą w 2000 r.), a następnie zachorowania stwierdzano tylko sporadycznie. W innych krajach występowanie samoistnej RHD opisano na Kubie, w Reunion i Urugwaju (8). Cały genom RHDV/RHDVa opisano dopiero w 1991 r. (14).

W Australii, gdzie dzikie króliki powodują ogromne szkody w rolnictwie i zagrażają endemicznej florze i faunie, RHDV jest używany jako metoda biologiczna do kontrolowania dzikich populacji królików. RHDV (czeski szczep referencyjny V351) był począ...