Badając pacjenta okulistycznego, zawsze powinno się mieć wzgląd na cały organizm. Oczy często są wierzchołkiem góry lodowej chorób ogólnych naszych pacjentów. Działa to też jednak w drugą stronę. Czasem nie należy dopatrywać się wielu zaburzeń ogólnoustrojowych, a skupić się na objawach okulistycznych. Poniższy artykuł przedstawia krok po kroku, co trzeba robić, aby właściwie zdiagnozować pacjenta.

Podstawą diagnostyki jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu. Na przykład ostre zapalenie spojówek może pojawić się w ciągu kilku godzin od momentu ich podrażnienia. Wówczas ważne jest pytanie: w jakich warunkach przebywa zwierzę? Czy w klatce nie znajduje się na przykład pylące siano? Albo w przypadku gadów w terrarium – czy do sprzątania nie użyto nowego preparatu do dezynfekcji? Czy nie zmieniono oświetlenia w terrarium, co mogło być przyczyną stanu zapalnego? Czy nasz pacjent przebywa w klatce, czy chodzi po domu? Dla nas jako lekarzy warunki, w jakich powinno być utrzymywane zwierzę, i sposoby jego pielęgnacji są oczywiste. Są tu jednak duże rozbieżności z właścicielami. Występuje sporo niedomówień, których uściślenie znacznie ułatwia dalsze postępowanie.

Poniżej przedstawiono kilka przypadków najczęściej spotykanych w naszej praktyce i krok po kroku postępowanie diagnostyczne z nimi.

Królik to nadal nasz najczęstszy pacjent spośród małych ssaków. U tych zwierząt spotykamy się ze stanami zapalnymi spojówek, zapaleniem woreczka łzowego i niedrożnością kanalika nosowo-łzowego. W celu postawienia trafnej diagnozy należy w wywiadzie zadać kilka pytań. Od kiedy trwa problem? Jaki kolor ma wydzielina? Czy królik ma trudności z jedzeniem? W ten sposób jesteśmy w stanie odróżnić ostry stan zapalny spojówek, który może pojawić się w krótkim czasie od kontaktu z czynnikiem drażniącym, od przewlekłego wycieku związanego z niedrożnością kanalika nosowo-łzowego. Jeżeli pacjent ma problem z pobieraniem pokarmu, możemy podejrzewać zaburzenia ze strony zębów, a wtórnie do nich stany zapalne dróg łzowych.

Na początku badania takiego pacjenta uciskamy kąt przyśrodkowy w chorym oku. Jeżeli wypłynie gęsta, biała lub białożółta wydzielina, to mamy do czynienia z zapaleniem woreczka łzowego. Jeżeli nie, możemy podejrzewać stan zapalny spojówek (ryc. 1) albo niedrożność kanalika (ryc. 2). Pamiętajmy, że gdy chcemy pobrać wymaz z worka spojówkowego, musimy zrobić to przed zapuszczeniem kropli znieczulających powierzchnię gałki ocznej i przed podaniem fluoresceiny. Co ważne, gdy mamy do czynienia z zapaleniem spojówek, a więc ich przekrwieniem i obrzękiem, nie płuczemy kanalika nosowo-łzowego. Robiąc to, możemy doprowadzić do mechanicznego podrażnienia światła kanalika łzowego i jeszcze większego stanu zapalnego spojówek.