Stłuszczenie wątroby to zaburzenie metaboliczne, które stanowi istotny problem w nowoczesnej hodowli wysoko wydajnych krów mlecznych. W związku z brakiem charakterystycznych objawów klinicznych, na podstawie których możliwe byłoby rozpoznanie tej choroby, niezbędne jest zastosowanie dodatkowych metod diagnostycznych pozwalających na wczesne jej wykrycie, a co za tym idzie – skuteczne leczenie.

Stłuszczenie wątroby to choroba występująca u krów mlecznych, zazwyczaj we wczesnym okresie laktacji. Prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia, zmniejszenia wydajności mlecznej, obniżenia płodności oraz skrócenia życia zwierząt. Rozwój zmian zwyrodnieniowych w wątrobie może nastąpić bardzo szybko, w skrajnych przypadkach nawet w ciągu doby. W niektórych stadach choroba ta może dotyczyć ponad 50% krów między 6. a 17. dniem po porodzie (2). Ze względu na brak charakterystycznych objawów klinicznych rozpoznanie choroby, szczególnie we wczesnej fazie, nastręcza wiele trudności. W celu postawienia diagnozy konieczne jest podstawowe badanie kliniczne oraz wykonanie badań dodatkowych, takich jak oznaczenie aktywności enzymów wątrobowych oraz innych parametrów biochemicznych w surowicy, badanie ultrasonograficzne i ocena bioptatu wątroby (makroskopowa, cytologiczna).

Z punktu widzenia skuteczności leczenia równie istotne jak prawidłowe i wczesne rozpoznanie choroby jest określenie stopnia stłuszczenia narządu. Przyjmuje się, że w przypadku łagodnego do umiarkowanego stłuszczenia bez występujących jednocześnie innych chorób rokowanie jest pomyślne. Leczenie zazwyczaj jest nieskuteczne, gdy wątroba jest stłuszczona w stopniu ciężkim oraz gdy umiarkowanemu stłuszczeniu wątroby towarzyszą inne jednostki chorobowe, m.in. przemieszczenie trawieńca, zapalenie macicy, zapalenie wymienia albo choroby racic.

Celem niniejszego artykułu jest przegląd dostępnych metod diagnostycznych wykorzystywanych w rozpoznawaniu stłuszczenia wątroby u bydła oraz określaniu stopnia zaawansowania choroby.

Badanie kliniczne

Przy podejrzeniu chorób wątroby pierwszym etapem w rozpoznaniu jest badanie kliniczne, które w praktyce lekarzy weterynarii zajmujących się leczeniem chorób bydła jest zazwyczaj pomijane. Wątroba do badania dostępna jest po prawej stronie jamy brzusznej, za przyczepem przepony, pod wyrostkami poprzecznymi kręgów piersiowych, od 9. do 12. przestrzeni międzyżebrowej, przy czym doogonowo może sięgać nawet do 13. żebra. Badanie polega na omacywaniu i opukiwaniu opisanej wcześniej okolicy. Powiększenie pola opukowego stłumienia wątrobowego, niejednokrotnie równocześnie z bolesnością tej okolicy, jest elementem wskazującym na stan chorobowy (15). Objawy te nie pozwalają jednak na różnicowanie poszczególnych jednostek chorobowych wątroby, przez co badanie ma ograniczone zastosowanie w rozpoznaniu stłuszczenia wątroby u krów.