Gdy u źrebięcia dojdzie do niedotlenienia jeszcze w macicy, zaczyna się błędne koło. W poniższym artykule omówiono występowanie i leczenie zespołu aspiracji smółki u źrebiąt.

Rankiem 12 kwietnia 2016 roku niezrównana klacz Zenyatta urodziła czwarte źrebię. Wyźrebienie przebiegło książkowo, ale nowo narodzone źrebię było zabarwione smółką i padło następnego dnia na skutek zespołu aspiracji smółki.

Smółka – pierwsze odchody źrebięcia, ciemne i lepkie – utworzone są z wydzielin z przewodu pokarmowego, takich jak żółć, enzymy trzustkowe, śluz, złuszczone komórki, meszek płodowy, maź płodowa, woda, płyn owodniowy i resztki komórek. Mimo że jest ona jałowa, działa miejscowo drażniąco i powoduje niedrożność oraz jest podłożem dla rozwoju bakterii.^1,2

Na szczęście aspiracja smółki uwolnionej jeszcze w macicy zdarza się u koni rzadko. „W piśmiennictwie niewiele jest informacji o liczbie takich przypadków rocznie. Jeżeli poprosimy lekarzy weterynarii, żeby określili, ile źrebiąt choruje na ten zespół, ich odpowiedź będzie uzależniona od tego, jakimi przypadkami się zajmują” – mówi Holly Mason, MS, DVM, z Utah State University School of Veterinary Medicine. – „Neonatolodzy zajmujący się intensywną terapią źrebiąt podadzą wyższą liczbę, ponieważ do nich trafiają najtrudniejsze przypadki. Ja natomiast, mimo że asystowałam przy kilku setkach porodów u klaczy, mogę sobie przypomnieć tylko dwa lub trzy źrebięta z zespołem aspiracji smółki.”

Błędne koło

Według Kenta Scarratta, DVM, DACVIM, z Virginia-Maryland College of Veterinary Medicine, przyczyną wydalenia smółki w macicy może być każde zjawisko powodujące niedotlenienie u źrebięcia. Do potencjalnych czynników wywołujących taki odruch można zaliczyć zaciśnięcie naczyń pępowiny, zapalenie łożyska i jego niewydolność.

Gdy u źrebięcia w macicy wystąpi niedotlenienie, zaczyna się błędne koło. Niedotlenienie może zastymulować perystaltykę przewodu pokarmowego, co doprowadzi do wydalenia smółki w macicy. Może także spowodować, że źrebię będzie chciało nabrać powietrza i zaaspiruje smółkę oraz płyn owodniowy do płuc.

Jak mówi Mason, po aspiracji uważa się smółkę za toksynę, ponieważ działa ona szkodliwie na surfaktant i tkankę płuc. Smółka może także spowodować niedrożność dróg oddechowych, od górnych dróg oddechowych do pęcherzyków płucnych. „Smółka może działać jak jednokierunkowa zastawka” – wyjaśnia Mason. – „Podczas wdechu powietrze może przejść przez częściowo już niedrożne drogi oddechowe i wypełnić głębsze partie płuc. W fazie wydechu jest ono zatrzymywane za miejscem niedrożności i gromadzi się aż do momentu przerwania tkanki płucnej, co jest przyczyną odmy opłucnowej.