16/03/2018
Badanie kału metodą ELISA polega na poszukiwaniu antygenów pasożyta w badanym materiale. Zachodząca reakcja barwna wskazuje na obecność antygenu G. intestinalis, z którym związały się przeciwciała wyznakowane enzymem. Testy ELISA są używane głównie jako testy przesiewowe (22). Nowsze testy wykazują dosyć wysoką swoistość, co ogranicza liczbę wyników fałszywie dodatnich. Przykładowo test TechLab® ELISA wykazywał swoistość 96% przy 95-procentowym przedziale ufności wynoszącym od 84 do 99% względem mikroskopowego testu immunofluorescencji użytego jako złoty standard, jednakże jego czułość, wynosząca w tym samym porównaniu zaledwie 51% (95-procentowy przedział ufności wynosił 45-56%), ogranicza jego zastosowanie jedynie do badań przesiewowych. Ponadto wartość predykcji wyniku dodatniego przy ekstensywności inwazji w populacji wynoszącej 10% była równa 58%, natomiast przy 1-procentowej ekstensywności inwazji zaledwie 10%, co wskazuje na stosunkowo niskie prawdopodobieństwo, że uzyskany wynik dodatni jest wynikiem prawdziwym (12). Warto również wspomnieć, że Cirak i Bauer (23), porównując wyniki badań mikroskopowych oraz testu ELISA ProSpecT® Giardia Microplate Assay u psów i kotów, stwierdzili, iż stosunkowo często w próbkach dodatnich w badaniu testem ELISA i ujemnych w badaniu mikroskopowym wykrywane są oocysty kokcydiów z rodzaju Isospora. Obserwacja ta wskazuje, że może zachodzić reakcja krzyżowa pomiędzy antygenami G. intestinalis oraz kokcydiów z rodzaju Isospora, co również może skutkować wynikami fałszywie dodatnimi.
Stosowany w komercyjnej diagnostyce inwazji G. intestinalis u psów i kotów test immunochromatograficzny oparty jest, podobnie jak test ELISA, na reakcji immunoenzymatycznej. Obecny na naszym rynku test immunochromatograficzny Idexx SNAP® Giardia antigen test kit wykazuje stosunkowo wysoką swoistość względem mikroskopowego testu immunofluorescencji użytego jako złoty standard – 92% przy 95-procentowym przedziale ufności wynoszącym od 80 do 97%, natomiast czułość testu jest umiarkowana i porównywalna z mikroskopowym badaniem próbek zbiorczych – odpowiednio 77% i 78% (12, 24).
Pomimo że test Idexx SNAP® Giardia antigen test kit ma stosunkowo wysoką czułość i swoistość, jego przydatność w indywidualnych przypadkach jest ograniczona. Rishniw i wsp. (12) wykazali, że wartość predykcji wyniku dodatniego w populacji, gdzie 10% osobników jest zarażonych, wynosi 51%, natomiast w populacji, w której odsetek zarażeń wynosi 1%, wartość predykcji wyniku dodatniego wynosi zaledwie 9%. Przykładem praktycznego znaczenia wartości predykcji wyniku dodatniego dla tego typu testów może być sytuacja epidemiologiczna w Warszawie, gdzie zarażenie G. intestinalis metodą PCR stwierdzono u 9,14% psów (25). Dla porównania ekstensywność inwazji u dzieci w Polsce w latach 1992-1993, 1997-1998 oraz 2002-2003 wynosiła odpowiednio 1,56%, 1,02% oraz 0,69% (26). Z kolei ekstensywność inwazji u kotów w Polsce była stwierdzana na poziomie 1,3% (27). Dane te wskazują, że przydatność testu immunochromatograficznego jest znacznie ograniczona u psów i kotów, a wynik dodatni powinien zostać potwierdzony inną metodą. Rishniw i wsp. (12) sugerują, że test ten może być stosowany w populacjach zwierząt, w których występuje wysoki odsetek zarażeń, takich jak schroniska, gdyż wartość predykcji wyniku dodatniego jest bardzo wysoka (91%) przy odsetku zarażeń w populacji wynoszącym 50%.
Podsumowując, można stwierdzić, że nie ma idealnego testu do rozpoznawania inwazji G. intestinalis u psów i kotów. Lekarz weterynarii, kierując się wyborem testu, powinien mieć świadomość wad i zalet danego testu i w przypadku wyniku dodatniego niepasującego do objawów zweryfikować go bardziej swoistym testem. Warto również kierować się doświadczeniem i wiarygodnością wybieranego laboratorium, o którym wiadomo, jakie stosuje testy oraz jakimi innymi testami można zweryfikować uzyskany wynik z laboratorium. Należy pamiętać o tym, że zawsze istnieje ryzyko pomylenia próbek w laboratorium, co również może skutkować wynikiem fałszywym. Ponadto wynik fałszywie dodatni można uzyskać, wykonując badanie kału bezpośrednio po skończeniu leczenia przyczynowego.
Na zakończenie warto podkreślić, że wysoka czułość testów (np. PCR) niesie ryzyko uzyskania wyników fałszywie dodatnich w wyniku niestarannej pracy laboranta, prowadzącej do zanieczyszczenia materiału, sprzętu laboratoryjnego bądź odczynników. Z kolei możliwość znalezienia w badaniu mikroskopowym innych pasożytów bądź drożdżaków podobnych do cyst G. intestinalis może skutkować wydaniem wyniku fałszywie dodatniego przez niedoświadczonego laboranta. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku testów immunologicznych. Przykładowo, w teście immunochromatograficznym Idexx SNAP® Giardia antigen test kit zmiana zabarwienia na polu odpowiadającym próbce badanej o intensywności równej zabarwieniu na polu odpowiadającym próbie kontrolnej ujemnej oznacza wynik ujemny, jednakże nieodpowiednio przeszkolony laborant może to uznać za wynik dodatni (28). Zatem w podsumowaniu należy stwierdzić, że żaden test nie zastąpi odpowiednio przeszkolonego i doświadczonego personelu laboratorium, natomiast pewne zalety testów mogą okazać się ich wadami w przypadku wykonywania badań przez osoby niedoświadczone bądź niemające odpowiedniej wiedzy w zakresie interpretacji wyniku wykonywanego badania.
