Konie Ortopedia

Wykorzystanie osocza bogatopłytkowego w leczeniu ścięgien koni

15/03/2018

I tydzień – 5 minut stępem raz dziennie
II tydzień – 5 minut stępem dwa razy dziennie
III tydzień – 10 minut stępem dwa razy dziennie
IV tydzień – 15 minut stępem dwa razy dziennie
V tydzień – 20 minut stępem dwa razy dziennie
VI-VIII tydzień – 15 minut stępem oraz 5 minut wolnym kłusem dwa razy dziennie.

Po tym czasie konia stopniowo wprowadza się w rytm pracy, a powrót do pełnej aktywności trwa 6-12 miesięcy w zależności od stopnia uszkodzenia. Kontrolę postępów leczenia za pomocą USG zaleca się przeprowadzać w 1., 4. oraz 6. miesiącu rehabilitacji (18, 33). Zazwyczaj jedna iniekcja koncentratu płytek wystarcza do regeneracji uszkodzonej tkanki. U niektórych pacjentów wykonuje się powtórne podanie osocza bogatopłytkowego po upływie 3 miesięcy.

Inne wykorzystanie koncentratu płytek u koni

Inżynieria tkankowa jest nową, obiecującą dziedziną medycyny rekonstrukcyjnej, której celem jest doprowadzenie do regeneracji tkanki, w tym przywrócenia jej pierwotnych funkcji. Koncentrat płytek może być stosowany do przyspieszenia gojenia tkanek miękkich (np. ran skóry, owrzodzenia rogówki), kości i stawów (25). Szczególnie korzystny jest w leczeniu tkanek słabo unaczynionych, zwłaszcza chorób (zwyrodnień) kości i stawów – osteoarthritis lub osteochondrozy, przy braku poprawy po tradycyjnym leczeniu. Wykazano, że czynniki wzrostu zawarte w koncentracie stymulują regenerację chrząstki stawowej. W takich przypadkach zaleca się trzykrotne wstrzyknięcie koncentratu płytek w odstępach dwutygodniowych bezpośrednio do stawu (4). Odnotowano także pozytywne jego wykorzystanie w leczeniu złamań kości przy podawaniu koncentratu płytek wprost do szczeliny złamania (6, 14).

Korzyści i ograniczenia związane ze stosowaniem koncentratu płytek

Główną zaletą stosowanego autologicznego osocza bogatopłytkowego jest brak ryzyka reakcji alergicznej, gdyż koncentrat płytek pochodzi z krwi pacjenta. Kolejną korzyścią tej procedury jest to, że skoncentrowane dawki czynników wzrostowych mogą być dostarczane bezpośrednio do miejsca uszkodzenia tkanki.

Skuteczna regeneracja i przebudowa blizny została potwierdzona badaniami histologicznymi. W uszkodzonych ścięgnach obserwowano wzrost syntezy kolagenu typu I oraz uporządkowanie jego struktury. Badania na szczurach dowiodły wzrostu wytrzymałości ścięgna o 30% po upływie tygodnia od momentu podania koncentratu płytek (23, 30).

Stwierdzono także, że około 90% koni z uszkodzeniami ścięgien lub więzadeł satysfakcjonująco odpowiadało na leczenie koncentratem płytek, z tego 84% koni w ciągu 6 miesięcy w pełni powróciło do zdrowia, a w ciągu roku nie zaobserwowano u nich ponownego uszkodzenia (3, 18).

Wyniki tych badań świadczą wyraźnie, że stosowanie koncentratu płytek stanowi alternatywę dla komórek macierzystych, przy czym jest mniej inwazyjną, tańszą, szybszą i łatwiejszą do zastosowania metodą leczenia (19). Ze względu na to, że koncentrat płytek uzyskiwany za pomocą komercyjnych separatorów cechuje się zróżnicowanym stopniem zanieczyszczenia leukocytami oraz erytrocytami, alternatywną metodą pozyskiwania osocza bogatopłytkowego jest technika podwójnego wirowania, za pomocą której można uzyskać bardziej oczyszczone koncentraty płytek (ryc. 2).

Obecnie jesteśmy w fazie początkowej oceny zastosowania osocza bogatopłytkowego w badaniach klinicznych. W celu wprowadzenia tej metody do rutynowej terapii niezbędna jest jej standaryzacja, polegająca na określeniu pożądanej liczby płytek w koncentracie, ustalenia optymalnego czasu od momentu pobrania krwi do podania w chore miejsce oraz ustalenia warunków pozyskiwania płytek, jak również ich oceny jakościowej.

Jak dotąd dysponujemy ograniczoną wiedzą na temat biologicznych interakcji substancji oraz komórek krwi z tkankami otaczającymi miejsce iniekcji. Dotychczas nie wyjaśniono np. korzystnego lub negatywnego wpływu leukocytów obecnych w koncentracie płytek. Można domniemywać, że obecność tych komórek może korzystnie oddziaływać w przypadku leczenia przewlekłych zapaleń.

Dalsze badania mogą pomóc w udoskonaleniu techniki wykorzystywania potencjału czynników wzrostu, np. izolacji poszczególnych czynników oraz możliwości zastosowania ich u innego osobnika. Niemniej jednak przedstawiony przegląd piśmiennictwa oraz wyniki badań klinicznych przemawiają za korzystnym wpływem koncentratu płytkowego w naprawie uszkodzonych tkanek. Dobre wyniki leczenia uprawniają do stwierdzenia, że terapia osoczem bogatopłytkowym może stanowić skuteczną metodę leczenia uszkodzeń ścięgien u koni, dając szansę na całkowity powrót do poprzedniego użytkowania.

Ryc. – A. Iwaszko-Simonik

PIŚMIENNICTWO

1. Anitua E., Andia L., Ardanza B., Nurden P., Nurden A.T.: Autologous platelets as a source of proteins for healing and tissue regeneration. Thromb. Haemost., 91, 4-15, 2004. – 2. Anitua E.: Plasma rich in growth factors: preliminary results of use in the preparation of future sites for implants. Int. J. Oral Maxillofac. Implants. 14, 529-535, 1999. – 3. Argüelles D., Carmona J.U., Climent F., Muñoz E., Prades M.: Autologous platelet concentrates as a treatment for musculoskeletal lesions in five horses. Vet Rec. 162 (7), 208-211, 2008. – 4. Carmona J.U., Argüelles D., Climent F., Prades M., Soler R., Vidal, Orozco L.: Autologous platelet-rich plasma injected intraarticuarly diminished synovial effusion and degree of lameness in horses affected with severe joint disease. 14 Annual Scientific Meeting of the European College of Veterinary Surgeons, Lyon, France, 2005. – 5. Carter C.A., Jolly D.G., Worden C.E., Hendren D.G., Kane C.J.N.: Platelet rich plasma gel promotes differentiation and regeneration during equine wound healing. Exp. Mol. Pathol. 74, 244-255, 2003. – 6. Cieślik-Bielecka A., Bielecki T., Gaździk T.Sz., Cieślik T.: Czynniki wzrostu zawarte w osoczu bogatopłytkowym jako autogennym materiale stymulującym procesy gojenia tkanki kostnej. Czas. Stomatol. LIX, 7, 510-517, 2006. – 7. Crovace A., Lacitignola L., De Siena R., Rossi G., Francioso E.: Cell Therapy for Tendon Repair in Horses: An Experimental Study. “Veterinary Research Communications”; 31 (Suppl), 281-283, 2007. – 8. Dahlgren L.A.: Management of Tendon Injuries. W: red. Robinson N.E., Sprayberry K.A.: Current Therapy in Equine Medicine, Saunders, USA, 2009. – 9. Davis C.S., Smith R.K.W.: Diagnosis and Management of Tendon and Ligament Disorders. W: red. Auer J.A., Stick J.A. – Equine Surgery, Saunders Elsevier, 2006. – 10. Ely E.R., Verheyen K.L., Wood J.L.: Fractures and tendon injuries in National Hunt horses in training in the UK: a pilot study. Equine Vet. J. 36, 365-367, 2004.

11. Everts P.A.M., Knape J.T.A., Weibrich G., Schonberger J.P.A.M., Hoffmann J., Overdevest E.P., Box H.A.M., van Zundert A.: Platelet-Rich Plasma and Platelet Gel: A Review. J. E. C. T. 38, 174-187, 2006. – 12. Fortier L.A., Smith R.K.W.: Regenerative Medicine for Tendinous and Ligamentous Injuries of Sport Horses. Vet. Clin. Equine, 24, 191-201, 2008. – 13. Foster T.E., Puskas B.L., Mandelbaum B.R., Gerhardt M.B., Rodeo S.A.: Platelet-Rich Plasma: from basic science to clinical applications. Am. J. Sports. Med., 37, 2259-2272, 2009. – 14. Froum S.J., Wallace S.S., Tarnow D.P., Cho S.: Effect of platelet-rich plasma on bone growth and osseointegration in human maximilary sinus grafts: three bilateral case reports. Int. J., Periodontics Restorative Den., 22, 45-53, 2002. – 15. Golonka P.: PRP w leczeniu koni. Świat Koni 9, 42-44, 2009. – 16. Golonka P.: Ścięgna. Świat Koni 7, 10-13, 2004. – 17. Goodrich L.R., Nixon A.J.: Medical treatment of osteoarthritis in the horse. A review. The Veterinary Journal 171, 51-69, 2006. – 18. Herthel D.J.: Enhanced suspensory ligament healing in 100 horses by stem cells and other bone marrow components. AAEP Proceedings, 48, 319-321, 2001. – 19. Kalisiak O.: Zachowawcze leczenie ścięgien u koni. Życie Weterynaryjne, 83 (2), 132-135, 2008. – 20. Lee K.S., Wilson J., Rabago D.P., Bear G.S., Jacobson J.A., Borrero C.G.: Musculoskeletal Applications of Platelet-Rich Plasma: Fad or Future? Am J Roentgenol., 196 (3), 628-636, 2011.

21. Marx R.E., Carlson E.R., Eichstaedt R.M., Schimmel S.R., Strass J.E., Georgeff K.R.: Platelet-rich plasma: Growth factor enhancement for bone grafts. Oral. Surg. Oral. Med. Oral. Pathol. Oral. Radiol. Endod. 85, 638-646, 1998. – 22. McIlwraith C.W.: Diseases of joint, Tendons, Ligaments, and Related Structures. W: Stashak T.S. – Adams‘ Lameness in Horse, Lippincott, Williams & Wilkins, 2002. – 23. Mehta V.: Platelet-Rich Plasma: A Review of the Science and Possible Clinical Applications.Orthopedics, 33 (2), 111, 2010. – 24. Mos M.: Tendon cell behavior and matrix remodeling in degenerative tendinopathy. Praca doktorska, Uniwersytet Erazmusa Rotterdam, The Netherlands, 2009. – 25. Naldini A., Morena E., Fimiani M., Campoccia G., Fossombroni V., Carraro F.: The effects of autologous platelet gel on inflammatory cytokine response in human peripherial blood mononuclear cells. Platelets, 19 (4), 268-274, 2008. – 26. Ricciardii G.: Use of platelet rich plasma in tendons’ and ligaments’ injuries in sport horses. Praca doktorska, Uniwersytet Bolońskii, Bolonia, Włochy, 2009. – 27. Rozman P., Bolta Z.: Use of platelet growth factors in treating wounds and soft-tissue injuries. Acta Dermatoven APA, 16 (4), 156-165, 2007. – 28. Saluk-Juszczak J., Królewska K.: Rola szlaku CD40/CD40L w biologicznej aktywności płytek krwi. Część 1. Przegląd Menopauzalny 2010, 5, 305-308. – 29. Schie H.: Fundamental research of Platelet Rich Plasma (PRP) in standardized tendon lesions in the horse and humans. Międzynarodowa Konferencja na temat stosowania autologicznych czynników wzrostu w ortopedii i medycynie sportowej: „State of the Art” – Kraków, Polska, 2009. – 30. Schnabel L.V., Mohammed H.O., Miller B.J., McDermott W.G., Jacob son M.S., Santangelo K.S., Fortier L.A.: Platelet rich plasma (PRP) enhances anabolic gene expression patterns in flexor digitorum superficialis tendons. J Orthop Res. 25 (2), 230-240, 2007.

31. Smith R.K.W., Goodship A.E.: Tendon and ligament physiology. W: red. Hinchcliffe K.W., Kaneps A.J., Georg R.J.: Equine Sports Medicine and Surgery, Saunders, 2004. – 32. Smith R.K.W.: Pathophysiology of Tendon Injury. W: red. Ross M.W., Dyson S.J. “Diagnosis and Management of Lameness in the Horse”, Saunders, 616-628, 2003. – 33. Smith R.K.W.: Tendon and Ligament Injury, Proceedings A.A.E.P. 1 (54), 475-501, 2008. – 34. Szypuła J., Iwulski P., Kędziora J.: Płytki krwi nadzieją przyszłości. Pol. Merk. Lek., XXVI, 156, 587-590, 2009. – 35. Tablin F.: Platelet Structure and Function in: red. Feldman B.V., Zinkl J.G., Jain N.C.: Schalm‘s Veterinary Hematology, Lippincott, Williams & Wilkins, 2000. – 36. Wrzyszcz A.: Metaloproteinazy płytek krwi. Adv. Clin. Exp. Med. 2003, 12 (6), 833-839.