MAGWET
ZALOGUJ
MAGWET
Prenumeruj
Odnów Subskrypcję
Prenumeruj
Czasopisma
Magazyn Weterynaryjny Weterynaria po Dyplomie
Praktyka
Kliniczna
Anestezjologia Behawioryzm Chirurgia Choroby wewnętrzne Choroby zakaźne Dermatologia Diagnostyka laboratoryjna Diagnostyka obrazowa Endokrynologia Farmakologia i toksykologia Gastroenterologia Geriatria Hematologia Kardiologia Laryngologia Nefrologia i Urologia Neurologia Okulistyka Onkologia Ortopedia Parazytologia Rehabilitacja Rozród Stany nagłe Stomatologia Żywienie
Gatunki
Małe zwierzęta Konie Przeżuwacze Świnie Ptaki Zwierzęta egzotyczne Zwierzęta dzikie
Zarządzanie
Praktyką
Prawo Psychologia Zarządzanie
Wydarzenia
Akademia po Dyplomie POLECAMY Kongresy Multiforum Webinaria Odkryj swój dermatologiczny zmysł
Filmy
Aktualności
Sklep
Koszyk
0
ZALOGUJ
Zarejestruj
Zaloguj
Zarejestruj

Koty Parazytologia Psy

Pasożytnicze zagrożenia dla ludzi i zwierząt. Cz. I. Toksoplazmoza i giardioza

16/03/2018

Artykuł ukazał się
Magazyn Weterynaryjny
2012
04

Parazytologia

Pasożytnicze zagrożenia dla ludzi i zwierząt. Cz. I. Toksoplazmoza i giardioza

dr hab. Jakub Gawor

Pracownia Parazytoz Zwierząt Domowych, Instytut Parazytologii PAN, Warszawa

Celem tego opracowania jest przypomnienie ważniejszych danych oraz przedstawienie aktualnych informacji na temat zagrożeń dla ludzi i zwierząt ze strony dwóch pasożytniczych zoonoz – toksoplazmozy i giardiozy.

Summary

Parasitic threats to humans and animals. Part I. Toxoplasmosis and giardiasis

The aim of this paper is to give an overview of two zoonotic diseases, namely toxoplasmosis and giardiasis, as well as to present current information on their risk for humans and animals. Aspects of epidemiology and diagnosis with data on human cases are also presented.

Key words: Toxoplasma gondii, Giardia intestinalis, zoonosis, risk, humans

Small pasozytnicze ryc1 opt

Ryc. 1. Objawy kliniczne toksoplazmozy często są związane z zaatakowaniem gałki ocznej.


W Unii Europejskiej nadzorowi i rejestracji podlega 38 chorób zakaźnych oraz sześć o etiologii pasożytniczej. Do tych ostatnich należą: malaria, kryptosporydioza, toksoplazmoza, giardioza, bąblowica i włośnica. Przyczyną czterech z nich są Protista (dawniej pierwotniaki). Pięć (z wyjątkiem malarii) ma status zoonoz, czyli przenoszą się ze zwierząt na ludzi. Choroby wywoływane przez Protista stanowią duży problem epidemiologiczny ze względu na łatwość szerzenia się za pośrednictwem form inwazyjnych obecnych w środowisku zewnętrznym (oocysty Cryptosporidium parvum i Toxoplasma gondii, cysty Giardia intestinalis) lub w tkankach zwierząt rzeźnych i łownych (cysty i pseudocysty T. gondi). Bąblowica (pojęcie obejmujące dwie jednostki chorobowe – inwazję formy larwalnej bąblowca jedno- lub wielojamowego) oraz włośnica mają mniejsze znaczenie (nieduża liczba przypadków u ludzi w skali roku), ale z racji ciężkich objawów klinicznych u pacjentów i związanego z tym medialnego nagłośnienia są postrzegane przez ogół społeczeństwa jako istotny problem i zagrożenie.

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest najbardziej rozpowszechnioną pasożytniczą zoonozą na świecie. Świadczy o tym sięgająca kilkudziesięciu procent liczba serododatnich ludzi i zwierząt na wszystkich kontynentach. Występowanie przeciwciał anty-Toxoplasma nie zawsze jednak świadczy o procesie chorobowym, wręcz przeciwnie – najczęściej jest przejawem nabytej odporności (obecność przeciwciał klasy IgG o wysokiej awidności, tj. silnie wiążących się z antygenem, wytwarzanych w zaawansowanym, nieaktywnym już okresie zarażenia). Obecność przeciwciał u kota jest dowodem kontaktu z pasożytem w przeszłości, stan ten jest więc gwarancją, że zwierzę nie stanowi zagrożenia dla domowników, oczywiście pod warunkiem, że pozostaje w dobrej kondycji zdrowotnej.

Small pasozytnicze ryc2 opt

Ryc. 2. Cysta Giardia intestinalis izolowana z próbki kału psa, powiększenie 400 razy.

Small pasozytnicze ryc3 opt

Ryc. 3. Oocysta izolowana z próbki kału kota, odpowiadająca rozmiarami oocystom Toxoplasma gondii oraz oocystom Hammondia hammondi, powiększenie 400 razy.

Kot i inni przedstawiciele rodziny kotowatych (Felidae) są jedynymi żywicielami ostatecznymi Toxoplasma, w związku z czym występuje u nich faza jelitowa zarażenia (cykl płciowy rozwoju pasożyta), w trakcie której w komórkach nabłonka jelita cienkiego powstają miliony oocyst. Dawniej te formy trafiające do środowiska z kałem zarażonych kotów były uznawane za podstawowe źródło inwazji dla ludzi. Przed kilku laty rozpowszechnił się pogląd, że główną przyczyną zarażeń jest spożywanie mięsa zwierząt rzeźnych (głównie świń, owiec i kóz), w którym występują pseudocysty i cysty tkankowe wypełnione tachy- i bradyzoitami. Ostatnio jednak powracają opinie, że podstawowe znaczenie w szerzeniu się toksoplazmozy ma skażenie środowiska oocystami. Wskazuje na to wysoki odsetek serododatnich zwierząt roślinożernych, szczególnie owiec i kóz (w Europie średnio 33-36%), który świadczy o zanieczyszczeniu oocystami gleby oraz wód powierzchniowych. Dowodem na rozprzestrzenienie oocyst na świecie jest także duża częstość zarażenia ssaków morskich (fok i delfinów), które są traktowane jako wskaźniki rozprzestrzeniania się zarażenia do mórz i oceanów. W populacjach ludzkich częsta obecność przeciwciał wśród wegetarian świadczy o ekspozycji na oocysty znajdujące się na niemytych warzywach i owocach. Istotne z klinicznego punktu widzenia jest to, że inwazje u ludzi wywołane oocystami mają znacznie cięższy przebieg niż spowodowane przez cysty tkankowe.

U ludzi i wielu gatunków ssaków oraz ptaków – żywicieli pośrednich T. gondii – zarażenie pierwotne zwykle przebiega bezobjawowo. Może się to zdarzać także u kotów. Są to przypadki szczególnie niebezpieczne z punktu widzenia zagrożenia człowieka, ponieważ koty niewykazujące objawów choroby wydalają oocysty z kałem. Przebieg toksoplazmozy narządowej u kotów może być bardzo różny, zarówno w odniesieniu do czasu trwania, jak i nasilenia objawów, zależy od stopnia uszkodzenia tkanek przez pasożyty. Najczęściej objawy są związane z zaatakowaniem układu nerwowego, płuc, wątroby i gałki ocznej. U kociąt zarażonych w macicy choroba zwykle jest śmiertelna.

Small 21264

Tabela I. Liczba przypadków toksoplazmozy u ludzi w Polsce (dane NIZP-PZH)

Kot wydala oocysty z kałem od 3.-10. dnia po zjedzeniu cyst tkankowych znajdujących się w zarażonym mięsie. Wydalanie oocyst trwa do 20 dni i jest najintensywniejsze między 2. i 5. dniem. Znacznie rzadziej do inwazji u kotów dochodzi wskutek spożycia oocyst ze środowiska zewnętrznego, wówczas okres rozwoju choroby jest dłuższy i wynosi 18-36 dni.

Ostatnio opisano trzy przypadki toksoplazmozy u kotów w różnym wieku, u których rozpoznanie nie było łatwe, nawet w sytuacji gdy autorzy dysponowali możliwością wykonania pełnej diagnostyki (koproskopia, serologia, PCR) (Adaszek i wsp., 2011). U dwóch 11-miesięcznych kocurów z biegunką chorobę rozpoznano w oparciu o dodatni wynik badania serologicznego (obecność przeciwciał IgM anty-Toxoplasma). W kale nie wykryto oocyst ani DNA pasożyta. Jest to charakterystyczne w przebiegu toksoplazmozy u kotów – oocysty wydalane są krótko i nie w sposób ciągły, więc bardzo trudno jest je stwierdzić. Kolejnym pacjentem była kotka w wieku 13 lat z objawami okulistycznymi (zaburzenia widzenia, zmiany w dnie oczu). Pomimo tygodniowej terapii objawowej nie występowała poprawa, pojawiły się porażenia. Badaniem PCR wykazano DNA pasożyta w płynie mózgowo-rdzeniowym, a w surowicy przeciwciała IgG anty-Toxoplasma, potwierdzając nerwową postać toksoplazmozy. Przedstawione przypadki uświadamiają złożoność przebiegu toksoplazmozy u kotów i związane z tym trudności diagnostyczne.

Small 21060

Tabela II. Metody laboratoryjne stosowane w diagnostyce inwazji Giardia u ludzi i zwierząt (Zygner i Jaros, 2011). W testach materiałem do badań jest kał

W rozpoznaniu toksoplazmozy bardzo ważny jest wywiad, który pozwala ustalić, czy kot miał kontakt z gryzoniami. Koty polujące są szczególnie narażone na inwazję T. gondii. Pasożyt krąży w środowisku naturalnym, w którym gryzonie i ptaki są rezerwuarem toksoplazm i stanowią główne źródło zarażenia dla kotów.

W środowisku leśnym także występują potencjalne źródła Toxoplasma dla ludzi. Są to ptaki łowne, przede wszystkim kaczki, gęsi i gołębie. Wśród dzikich zwierząt szczególnie podatne na zarażenie są sarny i zające. U tych ostatnich choroba ma często ostry przebieg i kończy się śmiercią (Bartoszek i wsp., 2011). Dziki z racji swych zachowań (padlinożerstwo) również mogą odgrywać rolę żywicieli pośrednich. Myśliwi muszą być świadomi tego, że nie tylko mięso i narządy wewnętrzne zwierząt, poddane niedostatecznej obróbce termicznej, stwarzają ryzyko zarażenia, ale stanowi je także czynność patroszenia i skórowania tuszy.

Do wzrostu ryzyka toksoplazmozy dla ludzi przyczyniają się coraz powszechniej wdrażane systemy proekologiczne w hodowli. Przyjazne systemy chowu, bardzo pozytywnie odbierane przez konsumentów, sprzyjają kontaktowi zwierząt z oocystami w środowisku zewnętrznym. Dotyczy to przede wszystkim kur z chowu przydomowego i wolnego wybiegu oraz świń utrzymywanych w systemach ekstensywnych. Ze względu na najczęściej bezobjawowy przebieg zarażenia u zwierząt, hodowca może nie być świadomy zagrożenia, jakie niesie jego przychówek.

Giardioza

Giardia intestinalis (dawniej G. duodenalis, G. lamblia) należy do wiciowców i pasożytuje na komórkach nabłonka jelita cienkiego u naczelnych, psów, kotów, świń, przeżuwaczy i gryzoni. Jest jedną z głównych przyczyn biegunek o etiologii pasożytniczej u ludzi i zwierząt. Inwazja rozprzestrzenia się na drodze pokarmowej za pośrednictwem cyst obecnych w wodzie i żywności. Odsetek zarażonych psów i kotów w Europie wynosi 3-7%. Inwazja wywołuje częściową odporność, wskutek czego choroba często przyjmuje postać przewlekłą. Cysty wydalane są zarówno przez zwierzęta chore, jak i niewykazujące objawów klinicznych. Wydalanie cyst trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Mogą one przetrwać kilka-kilkanaście miesięcy w wilgotnym środowisku, ale są wrażliwe na wysychanie i niskie temperatury.

Spośród siedmiu odmian genotypowych Giardia intestinalis (oznaczonych od A do G) chorobotwórcze dla człowieka są genotypy A i B, natomiast dla zwierząt towarzyszących genotypy A, B, C i D (psy) oraz A i F (koty). Odmiany genotypowe można różnicować wyłącznie przy użyciu technik biologii molekularnej, dlatego też każdy przypadek stwierdzenia cyst Giardia w kale zwierząt (badanie mikroskopowe lub test immunofluorescencji) albo antygenów pasożyta (test immunoenzymatyczny ELISA) należy traktować jako zagrożenie dla zdrowia ludzi. Brak jednoznacznych dowodów na to, że koty stanowią zagrożenie giardiozą dla człowieka.

następna strona>
1 2 >
OSTATNIO DODANE
„Oblicza weterynarii” – kampania, która oddaje głos lekarzom weterynarii
Ukończyłeś studia weterynaryjne w 2025 roku? Skorzystaj z bonu edukacyjnego!
BVA przedstawia nowe zasoby dietetyczne dla zwierząt domowych
Certyfikowane Szkolenie  Gastroenterologia psów i kotów
Niespokojne koty są bardziej narażone na nawracające zapalenie pęcherza moczowego
POLECANE ARTYKUŁY
Farmakologia i toksykologia
Opioidowa farmakoterapia bólu okołooperacyjnego u psów i kotów
Onkologia
Ośmioletnia suka z nawrotowym krwiomoczem
Hematologia
Zależne od rasy zmiany w obrazie krwi u psów i kotów. Cz. II
Choroby zakaźne
Grzybice narządowe kotów – aktualne dane
Onkologia
Dziesięć najczęstszych nowotworów u psów w Polsce
Chirurgia
Rany u małych zwierząt. Cz. III. Czemu rana się nie goi
Dermatologia
Toczniowe zniekształcenie pazurów u psów jako rzadka forma tocznia – rozpoznawanie i leczenie
Parazytologia
Motyliczka mięśniowa – możliwości rozpoznawania nowego zagrożenia
NEWSLETTER
OBSERWUJ NAS NA
NASZE PUBLIKACJE
  • Magazyn Weterynaryjny
  • Zamów prenumeratę
  • Weterynaria po Dyplomie
  • Zamów prenumeratę
  • Czytaj on-line Magazyn Weterynaryjny
  • Czytaj on-line Weterynaria po Dyplomie
  • Filmy
  • Rada Programowa Magazynu Weterynaryjnego


AKADEMIA PO DYPLOMIE WETERYNARIA
  • Termin i miejsce
  • Program
  • Koszty uczestnictwa
  • Rejestracja online


POMOC
  • Polityka prywatnosci
  • Zadaj pytanie
  • Logowanie i rejestracja
  • Regulamin
  • Metody płatności
  • Regulamin publikowania prac
  • Filmy Pomoc
  • Kontakt


KONTAKT

Medical Tribune Polska Sp. z o.o.
ul. Grzybowska 87
00-844 Warszawa
NIP: 521-008-60-45


801 044 415
+48 (22) 444 24 44
kontakt@magwet.pl
Nr konta: 13 1600 1068 0003 0102 0949 9001

Kontakt w sprawie reklam: magwet-reklama@medical-tribune.pl

Anuluj