Zachowanie gatunku jest jednym z podstawowych praw przyrody. Służą mu wszystkie procesy biologiczne zmierzające do przekazywania życia, takie jak popęd płciowy, zdolność do zapłodnienia, utrzymanie ciąży, sprawne porody i odchowanie potomstwa. To ostatnie jest możliwe dzięki zapewnieniu odpowiedniego poziomu odporności, żywienia, ochrony termicznej i innych czynności pielęgnacyjnych, zwłaszcza w okresie noworodkowym, kiedy to notuje się największe straty podczas całego odchowu. Zapewnienie właściwego zaopatrzenia szczeniąt i kociąt zależy od fizjologicznych relacji między matką i potomstwem, a w szczególności od instynktu macierzyńskiego. Instynktem nazywa się wrodzoną predyspozycję do przejawiania szeregu spontanicznych zachowań w wyniku działania bodźców (podniet) zewnętrznych. W odniesieniu do instynktu macierzyńskiego wyzwalającymi go czynnikami są poród i obecność potomstwa.

Pod koniec ciąży samica przygotowuje miejsce do porodu i przebywania z potomstwem, co nazywa się budowaniem gniazda (ang. nesting). Przeważnie rozpoczyna się ono na mniej więcej tydzień przed porodem. W naturze zwierzęta dążą do znalezienia strefy odosobnionej, podczas gdy przedstawiciele gatunków udomowionych niekiedy przejawiają tendencję do wyboru miejsca umożliwiającego bliski kontakt z człowiekiem. Zwierzęta wolno żyjące, a wśród domowych zwłaszcza kotki, mogą zmieniać miejsce gniazda, co jest prawdopodobnie mechanizmem chroniącym przed potencjalnym atakiem drapieżników (13).