Małe zwierzęta
Onkolityczne wirusy lekiem przeciwnowotworowym
prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław Gliński
prof. zw. dr hab. Krzysztof Kostro
Leczenie choroby nowotworowej jest coraz skuteczniejsze dzięki znajomości czynników ryzyka nowotworzenia, możliwościom wczesnego rozpoznawania guzów oraz efektywniejszym metodom leczenia. W diagnostyce pomagają nowoczesne techniki obrazowania. Ostatnio zintegrowano dwa systemy diagnostyczne – PET (pozytonową tomografię emisyjną) z MRI (obrazowaniem magnetyczno-rezonansowym). PET umożliwia wykonanie zdjęć narządów wewnętrznych z bardzo dużą dokładnością, nawet do 1 mm, podczas gdy MRI pozwala na ocenę aktywności komórek. Udoskonalono też metody diagnostyczne wykorzystujące osiągnięcia biologii molekularnej (1). Powszechnie stosowane są w diagnostyce biomarkery nowotworowe np. dla raka prostaty (PSA i PAP), raka jajnika (CA125), raka sutka (CA 15-3), raka okrężnicy i żołądka (Ca19-9) (2, 3).
Summary
Oncolytic viruses in cancer therapy
The discovery of oncolytic viruses and recent technical advances in the genetic modifications improving their tumor specificity create new weapons for the war against cancer. Most current oncolytic viruses are engineered for tumor selectivity. These viruses are capable of targeting and destroying cancer cells in human patients. In this review, we describe the basis of oncolytic virotherapy and the development of genetically modified tumor-specific viruses. Current oncolytic virotherapy strategies are based on understanding the common molecular mechanisms of viral infection and cell transformation, like apoptotic deregulations and cell cycle disruption.
Key words: oncolytic viruses, cancer virotherapy, combination strategies, genetically modified viruses
Wśród nowych sposobów leczenia nowotworów w stadium eksperymentalnym są trzy główne, rokujące dużą skuteczność i możliwość wprowadzenia do leczenia. Cechuje je tzw. „uderzenie precyzyjne” w komórki nowotworowe, zamiast dotychczas stosowanego tzw. „nalotu dywanowego”. Jedna z terapii uderzenia precyzyjnego wykorzystuje do niszczenia guzów ciężkie jony, co umożliwia zniszczenie komórek nowotworu bez uszkodzenia zdrowych komórek leczonego organizmu. Druga terapia używa liposomów, dzięki czemu lek jest precyzyjnie kierowany do komórek nowotworowych będących docelowym miejscem jego działania (4, 5). W trzeciej technice, rokującej duże nadzieje, sprawdza się możliwość wykorzystania wirusów onkolitycznych w niszczeniu komórek nowotworowych z jednoczesnym ominięciem zdrowej tkanki. Ta technika stała się możliwa i zyskuje coraz powszechniejsze zastosowanie dzięki badaniom nad strukturą i właściwościami wirusów onkolitycznych oraz mechanizmami niszczenia komórek nowotworowych (6).