Worki powietrzne są unikatową strukturą anatomiczną występującą u zwierząt koniowatych. Ze względu na ich budowę, przypominającą ślepo zakończony worek, oraz różnorodność przebiegających w nich nerwów i naczyń są także przyczyną zaburzeń, często zagrażających życiu zwierzęcia. Wiele z nich powoduje choroby układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz zmiany behawioralne. Choroby worków powietrznych są powszechnie spotykane u koni w każdym wieku. Należą do nich m.in. bębnica, grzybica, ropniak oraz czerniak worków powietrznych. Nieswoistość ich objawów sprawia trudności w ustaleniu rozpoznania, a ze względu na lokalizację worków powietrznych leczenie jest utrudnione.

Budowa worków powietrznych

Worki powietrzne występują tylko u koniowatych. Z anatomicznego punktu widzenia są uwypukleniem dna trąbki słuchowej, która łączy ucho środkowe z gardłem (1). Znajdują się pomiędzy podstawą czaszki – skrzydłami I kręgu szyjnego – a ramieniem wstępującym żuchwy, dogrzbietowo od tchawicy i przełyku. Dojście do worków przy interwencji chirurgicznej nazywane jest trójkątem Viborga (ryc. 1). Stanowi on obszar ograniczony donosowo przez gałąź żuchwy, dobrzusznie przez żyłę językowo-twarzową (vena linguo-facialis) oraz doogonowo-dobrzusznie przez ścięgno mięśnia mostkowo-głowowego (musculus sternocephalicus) (2). Kształt worków determinowany jest przez wiele struktur, z którymi łączą się i sąsiadują, m.in. przez węzły chłonne. Oba worki nie mają połączenia ze sobą, stykają się jednak przyśrodkowo, oddzielone donosowo cienką warstwą tkanki, tworzącą przegrodę pośrodkową (1). Doogonowo odseparowane są przez dwa mięśnie – mięsień prosty dobrzuszny głowy (musculus rectus capitis ventralis) i mięsień długi głowy (musculus longus capitis). Kość gnykowa dzieli każdy z worków na dwie części – mniejszą boczną i większą przyśrodkową (1) (ryc. 2).