Przeciek wrotno-oboczny (Portosystemic Shunt – PSS) to stosunkowo częsta wrodzona lub nabyta wada układu żyły wrotnej, polegająca na patologicznym połączeniu jej odgałęzienia z układem naczyniowym organizmu z ominięciem układu naczyniowego wątroby (ryc. 1a i b).

Zespolenie wrotno-oboczne może być wrodzone (najczęściej) lub nabyte (marskość, nowotwór wątroby, skrzeplina żyły wrotnej), zewnątrzwątrobowe lub wewnątrzwątrobowe, pojedyncze albo mnogie. W przypadku chorób wrodzonych zwykle jest pojedyncze, a przy chorobie nabytej często stwierdza się zmiany mnogie. Mnogie patologiczne naczynia przeciekowe mogą również występować jako powikłanie po leczeniu operacyjnym PSS, prowadząc na ogół do przecieków zewnątrzwątrobowych. Znacznie rzadziej stwierdza się patologiczne wątrobowe połączenia tętniczo-żylne.

W zespoleniu wrotno-obocznym wrodzonym u psów i kotów występuje silna predyspozycja rasowa. Szczególnie często wada ta spotykana jest u psów ras małych, takich jak np. yorkshire terrier, sznaucer miniaturowy, cairn terrier, maltańczyk, chihuahua. Rasy te mają znaczną predyspozycję do wady w zakresie odgałęzień naczyń wrotnych zewnątrzwątrobowych. Psy ras dużych rzadziej dotknięte są tą przypadłością. Należą tu takie rasy jak owczarek niemiecki, golden retriever, labrador retriever i spotyka się u nich głównie przecieki wewnątrzwątrobowe. U kotów wadę tę rozpoznaje się rzadziej. Występuje ona zwłaszcza u kotów perskich i brytyjskich i ma znacznie częściej postać przecieku wrotno-czczego zewnątrzwątrobowego, choć zdarzają się także przecieki wewnętrzne (ryc. 2a i b).

Zespół powoduje szereg objawów klinicznych (aż do encefalopatii wątrobowej włącznie), laboratoryjnych i ultrasonograficznych, warto jednak pamiętać, że ich nasilenie może być różne w zależności od stopnia przecieku i zatrucia organizmu. Zwykle wady wewnątrzwątrobowe dają silniejsze objawy kliniczne i diagnozowane są częściej u zwierząt młodszych, a wrodzone przecieki zewnątrzwątrobowe spotyka się nawet czasem przypadkowo przy badaniu USG u zwierząt starszych.