Przyczyny niepowodzeń w inseminacji bydła są bardzo różne. Ogólnie rzecz biorąc, wynikają one albo z braku zapłodnienia, albo z utraty ciąży. Brak zapłodnienia lub wczesna utrata ciąży owocują zwykle tzw. powtarzaniem, czyli ponownym pojawieniem się rui pomimo wcześniejszego unasienniania [w niektórych przypadkach nieskuteczna inseminacja jest potwierdzana dopiero przy okazji wykluczenia ciąży badaniem obrazowym i(lub) klinicznym].

Przyjmuje się raczej powszechnie, że samica powtarzająca nie jest cielna i powinno się ją ponownie unasiennić. W odwrotnej sytuacji natomiast – tj. jeśli 3-4 tygodnie po inseminacji lub kryciu krowa bądź jałówka nie wykazuje objawów rujowych – przypuszcza się, że zwierzę jest ciężarne. Takie podejście ma jednak charakter tylko orientacyjny. W związku z tym warto zwrócić tu uwagę na kilka aspektów.

Po pierwsze – objawy rujowe mogą być po prostu przeoczone lub może wystąpić cicha ruja, co sprawi, że brak powtórzenia będzie mylnie sugerować ciążę. Badanie ultrasonograficzne i(lub) kliniczne w kierunku ciąży zweryfikuje jednak bez problemu stan faktyczny.

Po drugie – u niewielkiego (kilka procent) odsetka ciężarnych krów i jałówek mogą wystąpić objawy rujowe (2, 19). W takiej sytuacji ewentualne zagrożenie dotyczy w zasadzie tylko tych cielnych zwierząt, które wykażą ruję po mniej więcej trzech tygodniach od inseminacji. Unasiennianie takich zwierząt – jeżeli instrument inseminacyjny przejdzie przez kanał szyjki i przebije błony płodowe – może spowodować utratę ciąży (20). Jeżeli natomiast ruja wystąpi przy bardziej zaawansowanej ciąży, to jej wykrycie nie sprawia raczej większych kłopotów (ryc. 1), przy czym korzystną okolicznością jest to, że cielne samice wykazują ruję najczęściej w środkowym okresie trwania ciąży (2).

Zaburzenia w procesie owulacji oraz nieprawidłowości we wczesnym rozwoju zarodkowym są stosunkowo częstymi przyczynami powtarzania rui u bydła mlecznego, co znajduje odzwierciedlenie m.in. w nierzadkim poruszaniu tych aspektów w piśmiennictwie (7, 11, 13, 21). Istnieją także inne przyczyny nieskutecznego unasienniania, które znacznie rzadziej stanowią przedmiot naukowych dociekań. W związku z tym w niniejszym opracowaniu omówione są zagadnienia rzadziej poruszane na łamach fachowej literatury.