Nadwaga i otyłość – choroby cywilizacyjne ludzi – w znacznym stopniu dotyczą także ich zwierząt. Narastanie tego niekorzystnego zjawiska obserwuje się na świecie (6) oraz w Polsce (18, 26). Skutkiem większej liczby zwierząt otyłych jest zwiększenie także ich odsetka przy operacjach. W niniejszym artykule przedstawiono patofizjologiczne efekty, farmakokinetykę leków oraz najważniejsze aspekty znieczulenia otyłych psów i kotów.

Ryzyko znieczulenia u pacjenta otyłego

Nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej powodujące przekroczenie masy ciała właściwej dla zwierzęcia o przynajmniej 15% definiuje się jako nadwagę, a o ponad 30% – jako otyłość. Przyczyną nadmiernego otłuszczenia jest najczęściej zachwianie równowagi kalorycznej, kiedy zbyt dużo kalorii jest dostarczanych lub zbyt mało spalanych. Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi otyłości są skłonności rasowe (m.in. labradory, jamniki), zaawansowany wiek, zmiany hormonalne po kastracji, zmniejszona aktywność fizyczna zwierzęcia oraz błędy żywieniowe (8, 5, 20, 25).

Kliniczna ocena stopnia otyłości albo nadwagi odbywa się na podstawie pięcio- lub dziewięciostopniowej skali kondycji ciała (tzw. BCS, Body Condition Score) (14, 15). Polega ona na palpacyjnej ocenie stopnia otłuszczenia w ściśle określonych miejscach – nad żebrami, wzdłuż kręgosłupa, u podstawy ogona oraz dolnej części jamy brzusznej. Przed wykonaniem badania klinicznego powinno się ocenić sylwetkę zwierzęcia pod kątem występowania otyłości. Charakterystyczne cechy zwierząt otyłych to niewyczuwalne palpacyjnie żebra pokryte obfitą tkanką tłuszczową oraz widoczne duże pokłady tej tkanki w okolicy szyi, lędźwi i nasady ogona. Dodatkowo w widoku z góry niewidoczny jest zarys talii lub widać wyraźne powiększenie jej obrysu (ryc. 1). Przy ocenie z boku brak podkasania brzucha aż do wyraźnego powiększenia jego obrysu (ryc. 2). U psów rasowych, dla których określono standardy idealnej masy ciała, na podstawie masy psa w kilogramach można stwierdzić nadwagę.