Metoda poprzecznego sieciowania (ang. corneal collagen cross linking – CXL) jest stosunkowo nową techniką wykorzystywaną w leczeniu chorób rozstrzeniowych rogówki w medycynie człowieka (2), a od niedawna również w medycynie weterynaryjnej. Procedura została pierwotnie opracowana do leczenia ektazji rogówki (rozdęcia, w tym tzw. stożka rogówki) oraz jej mętniejącego owrzodzenia (12, 3).

Pierwsze doniesienie o sieciowaniu promieniowaniem UVA i ryboflawiną w okulistyce weterynaryjnej dotyczyło wrzodziejącego zapalenia rogówki u koni (14). Rezultaty badań nad zastosowaniem tej metody u psów i kotów ze zmętnieniem rogówki opublikowano na początku 2014 r., podobnie jak doniesienia dotyczące leczenia keratopatii pęcherzykowej (8, 9). Badania te udowodniły przydatność techniki CXL w okulistyce małych zwierząt (30).

Niniejszy artykuł omawia wykorzystanie metody w leczeniu keratomalacji, wrzodziejącego zapalenia rogówki, keratopatii pęcherzykowej i stożka rogówki, a także konfrontuje własne doświadczenia z opublikowanymi doniesieniami.

Technika CXL – teoretycznie

Termin „poprzeczne sieciowanie” odnosi się do końcowego etapu biochemicznej modyfikacji kolagenu, prowadzącej do utworzenia poprzecznych wiązań między jego włóknami. Biosynteza prekursorowych łańcuchów alfa kolagenu (preprokolagen) odbywa się w tkance łącznej. Potranslacyjne zmiany tego białka polegają na enzymatycznych procesach hydroksylacji i glikozylacji, w efekcie czego tworzą się wiązania disiarczkowe między trzema łańcuchami alfa. W tym procesie powstaje prokolagen. Następnie, poza komórką, łańcuchy te agregują, tworząc tropokolagen. Ostatni z etapów, zwany dojrzewaniem kolagenu, polega na enzymatycznym utlenianiu lizyny i hydroksylizyny (elementów peptydowej struktury tropokolagenu) do odpowiednich aldehydów, pomiędzy którymi tworzą się poprzeczne wiązania (sieciowanie), nadające kolagenowi część jego podatności na rozciąganie (6). Właśnie tego ostatniego etapu przemian biochemicznych kolagenu rogówki dotyczy metoda CXL (3).