Gruczoł krokowy (prostata, stercz) jest jedynym gruczołem płciowym dodatkowym psa. U dorosłego zdrowego psa jest zwykle kształtu owalnego, z bruzdą między płatami. Charakteryzuje się budową dwupłatową, zrazikową, a główną jego objętość stanowi nabłonek gruczołowy oraz przewody wyprowadzające. Prostata położona jest w okolicy szyjki pęcherza moczowego i otacza cewkę moczową (8).

Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej gruczoł krokowy jest niewielki i umiejscowiony dobrzusznie od prostnicy, w kanale miednicznym. Wraz z wiekiem powiększa się z powodu hiperplazji gruczołowej pod wpływem androgenów i może przemieszczać się dogłowowo z jamy miednicznej do jamy brzusznej (3, 5). To przemieszczenie może być przyspieszone przez stany chorobowe (3, 5, 8). Rolą gruczołu krokowego jest produkcja wydzieliny, która stanowi I i III frakcję nasienia, tworzącą optymalne środowisko dla żywotności i ruchu plemników (3, 6).

Choroby gruczołu krokowego są powodem około 8% konsultacji u psów powyżej 10. roku życia (3, 6). Znaczną część tej grupy pacjentów stanowią psy niekastrowane, chociaż psy kastrowane dotykają w szczególności zakażenia bakteryjne gruczołu oraz jego nowotwory. Spośród wszystkich chorób gruczołu krokowego najczęściej występuje łagodny rozplem gruczołu krokowego – benign prostatic hyperplasia (BPH), stanowiący ponad 90% wszystkich przypadków chorobowych (1, 3, 5). Niektórzy autorzy sugerują, że może dotyczyć psów już od drugiego roku życia. Z kolei inni podają, że o łagodnym rozplemie gruczołu krokowego należy mówić u psów powyżej 5.-6. roku życia, a rozpoznać go można u 43,5-80% populacji (1, 3, 5). Zaobserwowano, że objętość gruczołu krokowego psów dotkniętych BPH jest 2-6,5 razy większa niż u psów zdrowych o podobnej masie ciała (3).

Początkowo BPH objawia się jako przerost gruczołowy, a następnie przechodzi w torbielowatą hiperplazję z tworzeniem wielu różnej wielkości torbieli w miąższu gruczołu krokowego. BPH jest związany z proliferacją (hiperplazją) i zwiększoną objętością komórek (hipertrofią) gruczołu. Etiologia BPH nie jest w pełni poznana, ale wiadomo, że w jego patogenezie kluczową rolę odgrywa dihydrotestosteron (DHT). Testosteron jest głównym androgenem wydzielanym przez jądra, ale to DHT, powstały z testosteronu przez enzymatyczne działanie 5-α-reduktazy w komórkach nabłonka prostaty, jest głównym androgenem w gruczole krokowym, pośredniczącym w jego rozwoju i wzrastaniu. W miarę starzenia się psów zwiększa się stężenie DHT oraz liczba jego receptorów w tkance gruczołu krokowego (3, 6). Inne hormony androgenne i(lub) estrogenowe oraz mitogenne czynniki wzrostu również mogą być zaangażowane w patogenezę tej choroby.