Echokardiografia należy obecnie do bardzo zaawansowanych technik obrazowania. Dzięki wykorzystaniu wielu różnych metod umożliwia wnikliwą ocenę anatomii serca, jego pracy oraz efektywności skurczu lub fazy rozkurczu, a także wydolności mięśnia sercowego. Ze względu na unikalne sposoby zbierania i wyświetlania zgromadzonych danych podczas badania echokardiograficznego błędy diagnostyczne oraz błędna interpretacja informacji nie są rzadkością. Jak każda technika diagnostyczna wymagająca pewnych zdolności manualnych połączonych z logicznym myśleniem oraz wiedzą z dziedziny anatomii i patofizjologii, przeprowadzona nieprawidłowo, może prowadzić do powstawania błędów.

Najczęstsze błędy diagnostyczne można podzielić na kilka grup. Są to błędy techniczne i diagnostyczne. Pierwsza z nich obejmuje pułapki techniczne, czyli te spowodowane ograniczeniami fizycznymi badania ultrasonograficznego, błędami ustawienia aparatu bądź jakością samego urządzenia, występowaniem artefaktów (w tym takich, które wpływają na naszą ocenę) oraz umiejętnościami badającego. Druga grupa błędów to efekt nieumiejętnego przeprowadzenia badania echokardiograficznego, wykonania złych projekcji albo nieprawidłowych pomiarów. Te błędy wraz z zaawansowaniem umiejętności i doświadczenia badających mogą być często wyeliminowane.

Pułapki techniczne i fizyczne

Badanie ultrasonograficzne wykorzystuje fizyczne właściwości fal dźwiękowych i od tych właściwości zależy w dużej mierze możliwość przeprowadzenia dobrego badania. Stała prędkość rozchodzenia się dźwięku w płynach i tkankach litych, takich jak krew lub tkanka mięśniowa, to 1540 m/s. Powietrze zdecydowanie spowalnia go do prędkości 354 m/s, a kości przyspieszają aż ponaddwukrotnie (3380 m/s) (1, 2). Wiąże się z tym problem badania pacjentów z poważnymi chorobami układu oddechowego (idiopatyczne włóknienie płuc, rozedma płuc), a przeszkody w postaci kości (deformacje klatki piersiowej albo wąskie przestrzenie międzyżebrowe) znacznie to badanie utrudniają.

Brak możliwości wykonywania badania doplerowskiego z wykorzystaniem funkcji fali ciągłej, a jedynie fali pulsacyjnej, uniemożliwia określenie dokładnej prędkości przepływu krwi i powoduje przy wyższych prędkościach przepływu zniekształcenia sygnału (tzw. aliasing) (ryc. 1). Znajomość środków zaradczych mogących zlikwidować to zjawisko jest szczególnie istotna w przypadku oceny przepływów krwi z użyciem badania doplerowskiego znakowanego kolorem, gdyż niewłaściwe użycie tej metody diagnostycznej (nieprawidłowe ustawienie) może prowadzić do poważnych błędów diagnostycznych.