Przypadki zaburzeń płodności zarówno u psów, jak i u kotów są coraz częściej notowane w praktyce weterynaryjnej. Problemy reprodukcyjne występują najliczniej w grupie psów rasowych. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że głównym kryterium przy wyborze zwierząt do kojarzenia są cechy fenotypowe, a ich potencjał reprodukcyjny schodzi na dalszy plan. Istotnym, aczkolwiek rzadko poruszanym problemem w rozrodzie małych zwierząt są zaburzenia u psów reproduktorów.

Przyczyn obniżonej liczby plemników w ejakulacie psa może być wiele. Kiedy zatem uważa się, że jest ona za niska? W oparciu o praktyczne obserwacje możemy odnieść się do dawki inseminacyjnej, która wynosi 150 mln plemników o ruchu prawidłowym, i przyjąć za nieprawidłowy ejakulat taki, który odbiega od podanej wartości. U zdrowych psów codzienna ejakulacja powoduje spadek liczby plemników w kolejnych ejakulatach w wyniku wyczerpania rezerw pozagonadalnych w najądrzach i nasieniowodach. Samce eksploatowane w mniejszych przedziałach czasowych niż 5-7 dni ejakulują mniejsze liczby plemników w porównaniu z psami eksploatowanymi rzadziej (1). Spadek płodności u reproduktorów niesie za sobą straty ekonomiczne dla hodowców, więc oczekują oni od lekarzy weterynarii pomocy w zakresie jak najbardziej efektywnego użytkowania samców.

W praktyce weterynaryjnej spotykamy się z różnego rodzaju zaburzeniami narządów rozrodczych u samców. Dzielimy je na przedjądrowe, jądrowe oraz zajądrowe. Zaburzenia przedjądrowe to głównie zaburzenia hormonalne, takie jak hipogonadyzm. Wśród chorób jąder wyróżniamy niedorozwój (hypoplasia testiculorum), brak jąder (agnesia testiculorum), wnętrostwo (kryptorchismus), zapalenie (orchitis), zwyrodnienie, zwłóknienie i zanik jąder (degeneratio, fibrosis et atrophia testiculorum) oraz nowotwory jąder (neoplasma testiculorum). Przyczyny zajądrowe mogą wynikać z niedorozwoju lub braku najądrzy i nasieniowodów (hypoplasia et aplasia ductus segmentalis Wolffi), zapalenia najądrzy (epididymitis), przerostu gruczołu krokowego (hyperplasia prostatae), torbieli gruczołu krokowego (cystes prostatae), a w szczególności z zapalenia prostaty (prostatitis) bądź nowotworów prostaty (neoplasmata prostatae) (1, 6). Każda z podanych wyżej przypadłości wpływa na obniżenie jakości nasienia.

Z punktu widzenia praktyka coraz częściej koniecznością staje się pobranie nasienia do wykonania sztucznej inseminacji. Po zbadaniu pobranego ejakulatu często okazuje się jednak, że liczba plemników jest zbyt mała (stres, obniżone libido, brak obe...