Niedrożność przewodu pokarmowego u zwierząt to wciąż częsta choroba, z którą muszą zmagać się na co dzień lekarze weterynarii. Jej klasyfikacja, rozpoznawanie i leczenie nadal przysparzają sporo problemów. Istnieją różne rodzaje niedrożności oraz różne jej podziały, które zostały przeniesione do weterynarii z medycyny człowieka. Uważam, że najlepszy jest podział niedrożności ze względu na jej: a) przyczynę, b) umiejscowienie w przewodzie pokarmowym, c) stopień.

Definicja niedrożności i jej przyczyny

Niedrożnością przewodu pokarmowego nazywamy częściowe lub całkowite zatrzymanie pasażu treści pokarmowej, które prowadzi do nasilonych objawów (tzw. ostry brzuch) i jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Ze względu na przyczynę niedrożność przewodu pokarmowego możemy podzielić na mechaniczną (z zatkania lub zadzierzgnięcia) oraz porażenną. Ze względu na umiejscowienie niedrożność podzielimy na tzw. wysoką, dotyczącą gardła lub przełyku, tzw. środkową, dotyczącą żołądka, dwunastnicy i jelita czczego, oraz tzw. niską, dotyczącą jelita krętego i grubego. Ze względu na stopień niedrożność dzielimy na częściową albo całkowitą.

Główną przyczyną niedrożności mechanicznej są przede wszystkim ciała obce połknięte przez zwierzę (zabawki, kamienie, fragmenty tkanin, kawałki drewna, sznurki itp.). Są to często także kamienie kałowe, będące wynikiem nieprawidłowego żywienia zwierzęcia (np. kości). Zaliczymy tutaj również intensywną robaczycę przewodu pokarmowego oraz nowotwory układu pokarmowego lub sąsiadujących z nim narządów, które przez swój rozrost zwężają bądź całkowicie zamykają jego światło. Rzadszymi przyczynami niedrożności mechanicznej mogą być blizny pooperacyjne, przewlekłe zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego lub wady wrodzone, takie jak atrezja dwunastnicy albo innych odcinków jelita cienkiego.

O niedrożności z zadzierzgnięcia mówimy wówczas, gdy mamy do czynienia z wgłobieniem jelita, jego skrętem lub niedrożnością na tle zrostów pooperacyjnych i w przypadku przepuklin: wewnętrznych – przeponowej i kroczowej, oraz zewnętrznych – pępkowej bądź pourazowej mięśniowo-skórnej, gdy pętle jelita stają się zawartością worka przepuklinowego.

Najczęstszą przyczyną niedrożności porażennej u zwierząt towarzyszących jest zapalenie otrzewnej na tle perforacji przewodu pokarmowego (ostrokolczyste ciała obce, postrzały z broni sportowej) albo wynikające z zapalenia innych narządów, na przykład wątroby lub trzustki. Z rzadszych przyczyn powodujących niedrożność porażenną należy wymienić choroby metaboliczne (na przykład ketozę, mocznicę), urazy mechaniczne i choroby kręgosłupa oraz rdzenia kręgowego, urazy czaszki, mózgu bądź miednicy.