W dobie dążenia do stałego podnoszenia jakości usług zakładów leczniczych dla zwierząt wykonywanie badań koproskopowych we własnej placówce wydaje się czymś powszechnym. Uzyskanie wyniku podczas wizyty korzystnie wpływa na postrzeganie lekarza weterynarii przez klientów. Niekiedy jednak prawidłowe rozpoznanie jaj pasożytów widocznych w preparacie sprawia pewne trudności. Celem niniejszego opracowania jest ułatwienie rozpoznawania parazytoz przewodu pokarmowego u psów i kotów oraz wskazanie leków używanych do ich zwalczania.

Wstęp

Dla większości pasożytów wewnętrznych psów i kotów miejscem bytowania jest przewód pokarmowy. Podstawowym sposobem wykrywania inwazji są badania koproskopowe. Są to metody proste i szybkie w wykonaniu, nie wymagają też specjalistycznego sprzętu ani dużych nakładów finansowych. Podstawowe procedury to badanie makroskopowe, bezpośrednie badanie mikroskopowe oraz metody flotacyjne i sedymentacyjne (7, 10).

W ocenie makroskopowej należy zwrócić uwagę na konsystencję i barwę kału oraz obecność domieszek i(lub) pasożytów, na przykład członów tasiemca. Rozmaz kału to najprostsza forma badania mikroskopowego, stosowana do wykrywania obecności cyst pierwotniaków, na przykład Giardia duodenalis. Ze względu na dostępność testów immunoenzymatycznych możliwych do szybkiego wykonania w lecznicy, takich jak ELISA, metoda ta jest przez nie obecnie zastępowana (13, 19).

Stosowane są również techniki zagęszczania jaj w pobranym materiale – flotacja i sedymentacja. Flotacja polega na wypływaniu na powierzchnię płynu flotującego form pasożytów o ciężarze właściwym mniejszym od ciężaru zastosowanego płynu, na przykład lekkich jaj nicieni i oocyst pierwotniaków (2, 7). Badanie wykonuje się metodą Fulleborna w różnych modyfikacjach z wykorzystaniem nasyconego roztworu soli kuchennej (7, 8). Często stosowany jest także komercyjny zestaw Fecalyzer z roztworem azotanu sodu (Fecasol) (10).

W przypadku ciężkich jaj pasożytów, co dotyczy większości gatunków przywr, zaleca się sedymentację (2, 7, 8). Polega ona na kilkakrotnym przemywaniu próbki kału wodą, tak aby jaja mające większy ciężar niż woda opadły na dno naczynia. Przykładem może być metoda dekantacji wodą wodociągową według Żarnowskiego i Josztowej (5, 7).

Niezależnie od wybranej metody najważniejszą częścią badania pozostaje rozpoznanie form pasożytów, a w konsekwencji trafna diagnoza.

Pierwotniaki (Protozoa)

Giardioza

Przyczynę stanowi Giardia duodenalis (synonim G. intestinalis) – pierwotniak, wiciowiec pasożytujący w jelicie cienkim jako trofozoit o wymiarach 9-21 × 9-15 µm (18). Ma gruszkowaty kształt, cztery pary wici, jest wypukły po stronie grzbietowej. W...