Czynność układu hormonalnego zmienia się u starszych koni zarówno w wyniku starzenia się, jak i na skutek procesów patologicznych. W ciągu ostatnich kilku lat wiedza z zakresu chorób endokrynologicznych koni znacznie wzrosła, wykazując, że do wcześniejszych obserwacji klinicznych oraz przenoszenia zjawisk zaobserwowanych u innych gatunków na konie należy podchodzić z rozwagą.

Zaburzenia czynności tarczycy

U koni tarczyca jest położona dobrzusznie w okolicy górnej części tchawicy (7). Dwa płaty gruczołu są ze sobą połączone cieśnią. W stanie fizjologicznym gruczoł nie jest widoczny, ale można go łatwo wyczuć palpacyjnie. Około 90% hormonów wydzielanych przez tarczycę stanowi tyroksyna (T4). Pozostała część to trójjodotyronina (T3). W tkankach obwodowych znaczna część wydzielanego T4 jest przekształcana w T3 przez 5’-mono-dejodynazę. Funkcje tych dwóch hormonów są jakościowo jednakowe, różnią się jednak szybkością i intensywnością działania. Siła działania T3 jest czterokrotnie większa niż T4, ale hormon ten utrzymuje się we krwi przez znacznie krótszy czas.

Gruczoł tarczowy składa się z dużej liczby pęcherzyków wypełnionych koloidem i wyłożonych komórkami nabłonka sześciennego, które pełnią rolę wydzielniczą. Głównym składnikiem koloidu jest tyreoglobulina – białkowy dimer będący prekursorem hormonów tarczycy. Pozakomórkowe przechowywanie substancji hormonalnej w gruczole dokrewnym jest cechą unikalną, obserwowaną jedynie w przypadku tarczycy. Dzięki temu tarczyca ma dużą pojemność rezerwową. Aby wydzielanie hormonów mogło mieć miejsce, tyreoglobulina musi przedostać się do wierzchołkowej części komórki pęcherzykowej, gdzie proteinazy trawią cząsteczki tyreoglobuliny i uwalniają T3 i T4, które następnie dyfundują przez podstawę komórki i przedostają się do krążenia.

Aktywność tarczycy jest regulowana przez hormon stymulujący tarczycę (TSH, tyreotropina, hormon tyreotropowy). Z kolei wydzielanie TSH jest regulowane przez stężenie hormonów tarczycy na drodze ujemnego sprzężenia zwrotnego wytwarzania hormonu uwalniającego tyreotropinę (TRH) na poziomie podwzgórza (pętla długiego sprzężenia zwrotnego) oraz przez hamowanie aktywności TSH na poziomie przysadki mózgowej (pętla krótkiego sprzężenia zwrotnego) (3).

U dorosłych koni z prawidłowo funkcjonującą tarczycą wraz z wiekiem dochodzi do niewielkiego, ale postępującego spadku stężenia hormonów tarczycy. Inne zaburzenia czynności tego narządu u koni występują rzadko. Niskie stężenie biologicznie czynnyc...