Medycyna regeneracyjna
Czy transplantacje komórkowe mogą stać się skuteczną terapią immunomodulacyjną w weterynarii?
dr hab. n. med. Anna Burdzińska
Historia mezenchymalnych komórek zrębu (zwanych też mezenchymalnymi komórkami macierzystymi, MSC) jest jak niezły serial – ma dużo niespodziewanych zwrotów akcji i nie wiadomo, jak się skończy. W najnowszej odsłonie populacja ta ukazuje się pod postacią czynnika wzmacniającego tolerancję immunologiczną. Wyniki badań klinicznych testujących transplantacje MSC w zaburzeniach immunologicznych u ludzi są obiecujące. Niniejszy artykuł prezentuje aktualny stan wiedzy w odniesieniu do zastosowania przeszczepień MSC u pacjentów weterynaryjnych cierpiących z powodu takich chorób jak alergie czy zaburzenia o charakterze autoimmunologicznym.
Mezenchymalne komórki zrębu (MSC, inaczej mezenchymalne komórki macierzyste) są obecnie najczęściej przeszczepianą populacją u pacjentów weterynaryjnych (krótka charakterystyka populacji znajduje się w ramce). Jest to bardzo ciekawy rodzaj komórek, który ujawnił już kilka różnych „twarzy”. Na początku potencjał terapeutyczny MSC kojarzono głównie ze zdolnościami do wielokierunkowego różnicowania i związanej z tym bezpośredniej regeneracji (na przykład kości, chrząstki, ścięgien). W drugiej fazie badań nad tą populacją dominował pogląd, że MSC wspierają regenerację poprzez parakrynne wspomaganie angiogenezy i lokalnych komórek prekursorowych. Obecnie najwięcej zainteresowania budzą zdolności MSC do hamującego wpływania na komórki układu odpornościowego. W 2018 roku Europejska Agencja Leków (EMA) po raz pierwszy (i na razie jedyny) dopuściła do stosowania lek bazujący na komórkach MSC. Rejestracja dotyczy stosowania komórek (konkretnego preparatu przygotowywanego pod nazwą handlową) u pacjentów ze złożonymi przetokami odbytu w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. W chorobie tej ważnym czynnikiem etiologicznym jest zaburzenie czynności układu odpornościowego. Dlatego w niniejszym artykule chciałabym przyjrzeć się właśnie owym właściwościom immunomodulacyjnym populacji MSC, a dokładniej obecnej wiedzy o realnym potencjale klinicznym tej populacji w leczeniu zaburzeń immunologicznych u psów i kotów.
Charakterystyka mezenchymalnych komórek zrębu
Mezenchymalne komórki zrębu (MSC) są to komórki, których pierwotną niszą jest szpik kostny, gdzie współtworzą środowisko dla prawidłowego rozwoju komórek linii hematopoetycznych. Dodatkowo są pulą komórek prekursorowych dla tkanki kostnej, chrzęstnej i tłuszczowej. Mogą być uwalniane do krwiobiegu i rekrutowane w innych tkankach, gdzie prawdopodobnie wspierają procesy regeneracyjne. Nie jest jednak pewne, jak duże znaczenie ma ten proces w warunkach fizjologicznych. Wydzielają szeroki panel cytokin i czynników wzrostowych, wzmacniając angiogenezę, a także proliferację i różnicowanie endogennych komórek prekursorowych. Mają właściwości immunomodulacyjne – hamują proliferację limfocytów, sterują różnicowaniem makrofagów (w fenotyp przeciwzapalny) i hamują dojrzewanie komórek dendrytycznych. Komórki o charakterystyce MSC do badań in vitro, a także badań przedklinicznych i klinicznych izoluje się najczęściej ze szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej lub tkanek popłodu (na przykład ze sznura pępowinowego).
Zainteresowanie interakcjami między MSC a komórkami układu odpornościowego zaczęło się w 2003 roku. Katarina Le Blanc wraz z zespołem wykazała, że MSC dodane do stymulowanych limfocytów powodują istotne zahamowanie aktywacji limfocytów i spadek te...
