Prawidłowe żywienie psów i kotów z przewlekłą niewydolnością nerek i kamicą
dr n. wet. Agnieszka Sikorska-Kopyłowicz
Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Żywienie psów i kotów z przewlekłą niewydolnością nerek jest trudnym zadaniem, wymagającym specjalistycznej wiedzy, systematyczności i optymalnego doboru składników. Zachowanie pożądanych proporcji między poszczególnymi składnikami diety może sprawiać duże problemy, dlatego najrozsądniejszym rozwiązaniem wydaje się zastosowanie gotowej specjalistycznej karmy weterynaryjnej. Wybór karmy dla zwierzęcia cierpiącego na chorobę nerek powinien odbywać się przy udziale prowadzącego leczenie lekarza weterynarii, który ma pełną wiedzę na temat stanu zdrowia i kondycji pacjenta.
Na skutek mocznicy psy i koty tracą apetyt i stopniowo chudną. Bardzo ważne jest zatem, aby podawane jedzenie im smakowało, gdyż spowoduje to wzrost jego pobrania. W wyniku utraty zdolności wydalania fosforu wtórnie występująca nadczynność przytarczyc prowadzi do hipokalcemii, a w perspektywie do hiperkalcemii. Z powodu zaburzonej gospodarki wapniowej dochodzi niekiedy do powstawania ubytków w tkance kostnej z jednoczesnymi zwapnieniami w tkankach miękkich. Hiperfosfatemia i wtórna nadczynność przytarczyc stanowią dwa najważniejsze ogniwa w patogenezie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej występujących w przewlekłej chorobie nerek. Są one też głównymi celami w leczeniu zaburzeń metabolizmu wapnia i fosforu. Korekcja zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej ma na celu utrzymanie prawidłowego metabolizmu kości i zapobieganie powstawaniu zwapnień metastatycznych oraz rozwojowi niekontrolowanej wtórnej nadczynności przytarczyc. Hiperfosfatemia jest zaburzeniem gospodarki mineralnej, które pojawia się najczęściej już w 3.-4. stadium przewlekłej choroby nerek i nasila się wraz z jej postępem.
Często spotykanym objawem przewlekłej niewydolności nerek (PNN) jest wzrost ciśnienia tętniczego, który może być efektywnie ograniczany przez zmniejszenie poboru sodu. Zaburzony cykl rozrzedzania i zagęszczania moczu przez nerki prowadzi do intensywnego wypłukiwania witamin z ustroju. Wybierając dietę dla pacjenta z przewlekłą niewydolnością nerek, powinniśmy wziąć zatem pod uwagę wzrastające zapotrzebowanie właśnie na witaminy oraz wodę (pojawiający się wielomocz może spowodować odwodnienie). Jeżeli zwierzę wykazuje wodowstręt, zalecane jest rozwadnianie posiłków do konsystencji papki lub zupy. W skrajnych przypadkach wykorzystuje się metodę nawadniania podskórnego lub dożylną kroplówkę nawadniającą.
Samodzielne przygotowywanie posiłków dla zwierzęcia z chorobą nerek jest sporym wyzwaniem. Prawidłowa dieta wymaga precyzyjnego ustalenia właściwych proporcji składników pokarmowych oraz kaloryczności. Łatwiejszym rozwiązaniem jest podawanie gotowych karm odpowiednich dla psów i kotów zmagających się z chorymi nerkami.
Zadaniem diety jest zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu produktów przemiany białkowej toksycznych dla organizmu, ochrona zmienionych chorobowo narządów – nerek, oraz utrzymanie możliwie dobrego stanu zdrowia. Dieta powinna być lekkostrawna, ze znacznie ograniczoną zawartością białka. Wskazana jest kontrola płynów w diecie (ich ilość zależy od dobowej diurezy; na ogół płyny są ograniczane, więc konieczne jest zmniejszenie zawartości sodu w diecie) oraz elektrolitów – fosforu, sodu, potasu, wapnia, żelaza.
Badania zostały przeprowadzone u 10 psów i 10 kotów, u których na podstawie badania morfologicznego i biochemicznego krwi, badania moczu oraz badania USG stwierdzono przewlekłą niewydolność nerek. W badaniu biochemicznym krwi oceniano stężenie mocznika, kreatyniny, SDMA, sodu, potasu i fosforu oraz aktywność aminotransferazy alaninowej, aminotransferazy asparaginianowej, lipazy i amylazy (tab. I, II). Grupa badanych psów składała się z ośmiu samców i dwóch samic, w wieku od 6 do 10 lat, różnych ras, a grupa kotów z sześciu samców i czterech samic, w wieku od 7 do 10 lat. Przez dwa tygodnie przed badaniem stopniowo wprowadzano zwierzętom dietę Brit Veterinary Diet Renal poprzez mieszanie jej z dotychczas stosowaną karmą. Dieta podawana była psom i kotom przez osiem tygodni.
Brit Veterinary Diet Renal to kompletna i zbilansowana karma dietetyczna z jajami i groszkiem przeznaczona dla dorosłych psów i kotów z niewydolnością nerek. Producent podaje wskazania dla pacjentów z:
- niewydolnością nerek
- zespołem sercowo-nerkowym
- kamicą nerkową cystynową i moczanową.
Nie powinno się podawać tej diety szczeniętom i kociętom oraz sukom i kotkom ciężarnym i karmiącym.
Zaletami diety są zbilansowana zawartość łatwo przyswajalnego białka jaja oraz wysoka wartość energetyczna. Pomaga ona ograniczać magazynowanie się toksyn mocznicowych, obniża stężenie fosforu oraz chroni przed katabolizmem mięśni. Zmniejsza też ilość prekursorów moczanów i cystyn w moczu. Receptura bez zbóż ogranicza ryzyko alergii lub nietolerancji pokarmowej na gluten. Kwasy tłuszczowe omega-3 i przeciwutleniacze działają przeciwzapalnie na tkanki nerek i chronią hepatocyty, chitosan obniża wchłanianie fosforu z jelit, a dzięki optymalnej ilości błonnika i prebiotyków (MOS, FOS, beta-glukany) poprawie ulegają perystaltyka i integralność jelit, zmniejsza się też wchłanianie jonów amonowych. Probiotyk Enterococcus faecium poprawia integralność jelit i trawienie. Skład karmy Brit Veterinary Diet Renal przedstawiono w tab. III i IV. Należy zadbać o stałe przyjmowanie pokarmu przez pacjenta oraz stopniowe przejście z dawnej karmy na karmę Brit.
W przeprowadzonych badaniach wykazano, że wszystkie zwierzęta chętnie spożywały karmę, co wskazuje na jej wysoką smakowitość. Wydalany kał był uformowany, zwarty, ale wilgotny, połyskliwy, o brązowym kolorze. U siedmiu psów i ośmiu kotów stężenie fosforu we krwi uległo zmniejszeniu, na co podawana dieta również mogła mieć wpływ.
