Antybiotykoterapia, szczególnie dłuższe podawanie antybiotyków o szerokim zakresie działania, oprócz zwalczenia czynnika wywołującego chorobę bardzo często powoduje duże zmiany w składzie mikrobiomu przewodu pokarmowego. Często więc niezamierzonym efektem leczenia jest likwidacja bakterii mikrobiomu, których obecność hamuje rozwój drobnoustrojów warunkowo chorobotwórczych i chorobotwórczych w treści jelit leczonych pacjentów. Dochodzi wtedy do namnożenia się w jelicie grubym bakterii beztlenowych, zwłaszcza z rodzaju Clostridium, łącznie z Clostridium difficile.

U ludzi pod wpływem C. difficile rozwija się wówczas zapalenie okrężnicy, często rzekomobłoniaste, któremu towarzyszy silna biegunka. W dużym odsetku przypadków, szczególnie po operacjach w obrębie jamy brzusznej i u starszych osób, u ludzi z chorobą nowotworową, chorobami nerek i pacjentów w wieku powyżej 65. roku życia, C. difficile jest przyczyną śmierci (2). Psy i koty towarzyszące chorym zakażają się endosporami C. difficile wydalanymi z kałem pacjentów. Dane świadczą też o sytuacji odwrotnej, gdy człowiek zakaża się od psów i kotów rybotypami (typy identyfikowane testem PCR) chorobotwórczymi zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi (21). Rola C. difficile u psów w warunkach zdrowia i choroby oraz czynniki wpływające na jego chorobotwórczość i charakter zoonotyczny zarazka są tylko częściowo poznane.

Właściwości C. difficile

Clostridium difficile jest Gram-dodatnią, bezwzględnie beztlenową bakterią (0,5-1,9 × 3,0-16 µm), która tworzy łańcuszki złożone z 2-6 komórek, wytwarzającą endospory. Występuje powszechnie w środowisku i czasem wchodzi w skład mikrobiomu przewodu pokarmowego psów, człowieka i wielu gatunków zwierząt. U szczeniąt, w hodowlach psów i w schroniskach, a także u psów odwiedzających chorych właścicieli w szpitalach, odsetek zakażonych osobników może osiągać nawet 30%. W schroniskach w Turyngii C. difficile izolowano z kału 5,5% psów. Były to rybotypy 010, 014/020, 039, 045, SLO 066, przy czym przeważały rybotypy 010 i 014/020, chorobotwórcze dla psów i dla człowieka (21). Przypuszcza się, że C. difficile kolonizuje przewód pokarmowy od 1 do 57% zdrowych psów i jest izolowany z kału 2-25% psów z biegunką (29). McKenzie i wsp. (16) izolowali C. difficile od 10% psów zaprzęgowych z biegunką.

C. difficile kolonizuje przewód pokarmowy około 70% noworodków i dzieci. Po 1. roku życia kolonizacja przewodu pokarmowego zmniejsza się do 3%, ale wzrasta do około 20-40% u starszych hospitalizowanych osób (15). Zdolność do tworzenia endospor poz...