Zespół hipoglikemiczno-hipotermiczny szczeniąt/kociąt

Tabela III. Stężenie glukozy i temperatura rektalna u hipoglikemicznych, hipotermicznych szczeniąt i kociąt (według 15)

Wyróżnia się trzy stopnie hipotermii – lekką (temperatura wewnętrzna ciała wynosi 30-32°C), średnią przy temperaturze w granicach 25-30°C i ciężką, gdy temperatura ciała spada poniżej 25°C. Noworodki wadliwe, słabe i wychłodzone (< 34,4°C) bywają pomijane przez matkę, która zaprzestaje ich karmienia i czynności pielęgnacyjnych, a czasem nawet wykazuje wobec nich agresję, pomimo prawidłowego zachowania wobec innych noworodków (13). Może to być przejaw mechanizmu nabytego podczas ewolucji, ukierunkowującego matkę na odchów zdrowych szczeniąt kosztem porzucenia słabych i chorych jako nierokujących przeżycia (9, 10). Spadek temperatury wewnętrznej szczenięcia poniżej 34,4°C powoduje ograniczenie lub zanik pobierania pokarmu, zmniejszoną perystaltykę jelit i rzadkoskurcz. Poniżej 29,4°C dochodzi do zahamowania aktywności żołądkowo-jelitowej, z namnażaniem się bakterii, dalszym spadkiem liczby tętna i hipoglikemią. Gdy temperatura ciała spada poniżej 21°C, noworodek nie porusza się i robi wrażenie martwego. Od czasu do czasu można zaobserwować ruchy klatki piersiowej, tętno wynosi 40-60/minutę i jest niewyczuwalne. Czynnikiem krytycznym może tu być temperatura środowiska, ponieważ zdrowy noworodek jest w stanie utrzymać swoją temperaturę ciała tylko o mniej więcej 11°C powyżej temperatury otoczenia (3, 4, 14).

Do pomiaru rektalnej temperatury ciała u szczeniąt i kociąt nadają się przeznaczone dla ludzi termometry pediatryczne z elastyczną końcówką. Takie termometry o zakresie pomiaru od 32 do 43,9°C występują w szerokiej ofercie rynkowej. Dla pacjentów hipotermicznych bardziej przydatny jest jednak termometr umożliwiający pomiar także niższych temperatur, jak na przykład Geratherm plus GT-2020 o zakresie 28,0-42,9°C, dostępny na naszym rynku w niewygórowanej cenie. W intensywnej opiece medycznej wykorzystywane są aparaty do ciągłego pomiaru temperatury głębokiej (na przykład w odbytnicy) w zakresie od 17 do 45°C. Koszt takiego urządzenia przekracza co prawda 1500 złotych, ale jego przydatność w przypadkach hipo- i hipertermii wydaje się niekwestionowana.

Zdrowe szczenięta i kocięta przebywające przy matce czują się dobrze w temperaturze pokojowej (21-24°C). Te z obniżoną temperaturą ciała wymagają natomiast utrzymywania w wyższej temperaturze środowiska, dlatego umieszcza się je w miejscach z dodatkowym źródłem ciepła. W 1. tygodniu życia powinno ono zapewniać miejscową temperaturę wynoszącą około 30-32°C, od 2. do 4. tygodnia 24-26°C, a później około 21°C. Ogrzewanie zwierząt hipotermicznych należy prowadzić powoli, gdyż nagłe podniesienie temperatury może skutkować rozszerzeniem obwodowych naczyń krwionośnych i zapaścią (4, 20). Używane są inkubatory, ewentualnie lampy grzewcze, umieszczone w taki sposób, by nie dopuścić do oparzeń oraz aby noworodek miał możliwość przemieszczenia się z miejsca bezpośrednio ogrzewanego w rejon o niższej temperaturze (4, 19).

Hipotermiczne noworodki są bardziej narażone na inne, wtórne zaburzenia. W szczególności zmniejsza się pobieranie pokarmu, co grozi niedożywieniem (pogłębiającym chorobę) i odwodnieniem. Wzrasta też ryzyko zakażenia, w tym także florą oportunistyczną (saprofityczną), stąd potrzeba profilaktycznego stosowania u nich antybiotyków. Jako lek z wyboru poleca się amoksycylinę z kwasem klawulanowym w iniekcjach podskórnych w dawce 20-30 mg/kg co 24 godziny (20). Doustnie aplikuje się kilka kropli 20% roztworu glukozy. Jednocześnie podaje się w iniekcjach podskórnych, dożylnych lub doszpikowych ciepły roztwór wieloelektrolitowy. Nie poleca się karmienia noworodków hipotermicznych przez sondę z uwagi na ryzyko urazów przełyku, wymiotów i zachłystowego zapalenia płuc. Ten sposób karmienia można stosować, gdy temperatura ciała przekroczy 36°C.

Ryc. – Autor