BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Diagnostyka laboratoryjna
Zmiany morfologiczne limfocytów u zwierząt domowych i gospodarskich
dr hab. Anna Snarska1
Hanna Snarska2
Hematopoeza jest niezwykle złożonym procesem, u ssaków mającym miejsce początkowo w pęcherzyku żółtkowym i aorcie grzbietowej. Następnie rolę tę przejmują narządy wewnętrzne, takie jak wątroba i śledziona. W połowie ciąży rozpoczyna się wytwarzanie krwinek w szpiku kostnym i narządach limfatycznych. Niekiedy jednak ogniska przetrwałej hematopoezy zostają w narządach miąższowych, co może w znaczącym stopniu wpływać na stan zdrowia zwierzęcia zarówno wskutek nieefektywnej hematopoezy, jak i nieprawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych, czego konsekwencją może być pogarszający się stan zdrowia.
Hematopoetyczna komórka pnia może różnicować się w komórki prekursorowe wszystkich linii krwiotwórczych. Obecny stan wiedzy dotyczący hematopoezy wskazuje, że limfoidalna komórka prekursorowa jest wspólna dla obu linii limfocytów (T i B), daje początek limfoidalnym komórkom dendrytycznym i komórkom NK (natural killer). Z prekursorowych limfocytów B powstają dziewicze limfocyty B. Czynnikiem wzrostu mającym ogromny wpływ na limfopoezę jest u ssaków interleukina 7 (IL-7). Proces powstawania limfocytów B jest hamowany przez wiele czynników, w tym limitynę – cytokinę zbliżoną do interferonu. Aktywowane limfocyty B mogą różnicować w plazmablasty, a następnie w komórki plazmatyczne.
Komórki prekursorowe limfocytów T po opuszczeniu szpiku kostnego migrują do grasicy. Tam pod wpływem czynników wzrostu przekształcają się w dojrzałe limfocyty. Te ostatnie gromadzą się w warstwie przykorowej węzłów chłonnych, stanowiącej warstwę grasicozależną, w strefach okołotętniczych śledziony i pomiędzy grudkami chłonnymi w kępkach Peyera w jelicie biodrowym.
Prawidłowe limfocyty u ssaków są drobne, nagojądrzaste (jądro z niewielką objętością cytoplazmy ułożonej obwodowo). Czasami jednak u zdrowych zwierząt komórki te są większe, z bladoniebieskim wybarwieniem cytoplazmy. W barwieniu metodą May-Grünwalda-Giemsy (MGG) pas cytoplazmy okalający jądro komórkowe jest wybarwiony na niebiesko. Niekiedy w cytoplazmie, zwłaszcza przy zwiększeniu jej objętości, zauważalne są ziarnistości azurochłonne. W wielu przypadkach występowanie tych struktur nie jest patologią, liczne ziarnistości azurochłonne w cytoplazmie wielu limfocytów w rozmazie krwi obwodowej mogą jednak świadczyć o nieprawidłowym przebiegu hematopoezy. Komórki takie określa się jako limfocyty ziarniste. Są one zaliczane do komórek NK i/lub limfocytów cytotoksycznych.