Neurotoksyczność jest często rozpoznawanym zaburzeniem w weterynaryjnej medycynie ratunkowej. Toksyny, które wywołują objawy neurologiczne, mogą być pochodzenia egzogennego lub endogennego. Do neurotoksyn egzogennych należą związki roślinne lub środowiskowe, jady zwierząt, pestycydy, herbicydy, leki lub żywność. Endogenne neurotoksyny powstają w wyniku chorób metabolicznych albo zaburzenia czynności narządów (na przykład encefalopatii wątrobowej) i nie będą omawiane w tym artykule. Podejrzenie zatrucia daną toksyną może opierać się na informacji o potwierdzonym kontakcie z nią, ale w wielu sytuacjach to objawy kliniczne u psów i kotów nasuwają podejrzenie zatrucia. Konieczne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego postępowania, żeby zapobiec poważnym zaburzeniom i śmierci.

W artykule przedstawiono ogólne zasady postępowania w przypadku neurotoksyczności pochodzenia egzogennego. Ponadto omówiono mechanizm działania często spotykanych toksyn, objawy kliniczne zatrucia, leczenie (jeśli istnieje) oraz rokowanie.

Zasady rozpoznawania

U wielu pacjentów, zwłaszcza jeśli nie ma pewności, czy doszło do kontaktu z toksyną, postępowanie diagnostyczne musi być prowadzone jednocześnie z leczeniem wspomagającym, objawowym oraz procedurami dekontaminacji (ryc. 1).

Zebranie wywiadu

Zebranie dokładnego wywiadu jest niezbędne, żeby móc podejrzewać zatrucie i zastosować odpowiednie leczenie. Właściciele zwierząt mogą być nieświadomi tego, że niektóre substancje są potencjalnie toksyczne. Niekiedy nie przekazują pewnych informacji, ponieważ wydają im się one nieistotne, zwłaszcza jeśli objawy kliniczne rozwijają się z opóźnieniem. Jeżeli właściciel nie kojarzy wystąpienia objawów klinicznych z żadnym konkretnym zdarzeniem, konieczne jest zadanie szczegółowych pytań pozwalających ustalić możliwość dostępu do leków, roślin, suplementów diety, jedzenia przeznaczonego dla ludzi, rodentycydów i pestycydów, a także prawdopodobieństwo pokąsania przez dzikie zwierzęta w ciągu ostatnich kilku tygodni, a nie tylko w ostatnim czasie. Ważne jest zebranie informacji na temat środowiska pacjenta i jego trybu życia. Zalecane jest zapytanie o występowanie podobnych objawów klinicznych lub jakichkolwiek chorób u innych zwierząt i ludzi, z którymi kontaktował się pacjent. Należy dołożyć wszelkich starań, żeby określić moment, w którym doszło do narażenia na substancję tokstyczną. W tab. I przedstawiono pytania, które powinno się zadać w takiej sytuacji.

Badanie kliniczne