Ciało obce ostrokończyste u psów i kotów – opis przypadków

Ciała obce można znaleźć u psów i kotów każdej rasy, ale najczęściej u psów ras małych oraz u kotów domowych, które lubią się bawić. Najczęściej są to zwierzęta młode, do 3. roku życia.

Według Pratt i wsp. u psów z ciałem obcym w okolicy ustno-gardłowej obserwowano przede wszystkim niechęć do badania jamy ustnej, dysfagię, ból przy dobrzusznym zginaniu szyi lub obrzęk dobrzusznej okolicy żuchwy. U kotów były to: niechęć do jedzenia, bolesność szyi, nadmierne ślinienie, rzadziej obrzęki albo ropnie po dobrzusznej stronie szyi. U zwierząt z ciałem obcym w dalszych częściach przewodu pokarmowego zwykle obserwowano napięcie lub bolesność w czasie omacywania jamy brzusznej.

Połknięcie ciał obcych ostrokończystych, w szczególności igieł czy wykałaczek, zwykle nie daje wyraźnych objawów ze strony przewodu pokarmowego w postaci wymiotów, biegunek lub silnej bolesności jamy brzusznej, ponieważ nie powoduje niedrożności przewodu pokarmowego. Warto podkreślić, że nawet igły z nawleczoną nitką bardzo rzadko powodują objawy niedrożności albo nanizania jelit, jeśli nitka nie zaczepi się pod językiem lub w okolicy odźwiernika. Co więcej, często zdarza się, że wędrówka przez przewód pokarmowy przebiega zupełnie bezobjawowo, a ciała obce są wykrywane przypadkowo podczas badań obrazowych (RTG, USG) wykonywanych z powodu innych wskazań. Jeżeli właściciel widzi połknięcie ciała obcego, diagnostyka i interwencja lekarska zwykle następują szybko, natomiast przy braku podejrzeń do rozpoznania mija minimum kilka dni.

W rozpoznaniu ważne jest badanie radiologiczne, ewentualnie uzupełnione o badanie z podaniem środka cieniującego. Radiografia dostarcza informacji o umiejscowieniu ciała obcego, ale i ewentualnych powikłaniach. W przypadku okolicy ustno-gardłowej i górnego odcinka przewodu pokarmowego lokalizacja ciała obcego ustalona za pomocą zdjęć RTG pokrywa się z lokalizacją ustaloną w czasie zabiegu w 90-100%, natomiast w przypadku dalszych części przewodu pokarmowego tylko w 25%. Dlatego zaleca się, by powtórzyć badanie radiologiczne bezpośrednio przed zabiegiem chirurgicznym.

Niemniej jednak większość lekarzy zajmujących się gastrologią wskazuje endoskopię jako metodę z wyboru do wykrywania i usuwania ciał obcych z przełyku lub żołądka. Sposób ten jest skuteczny (współczynnik usunięć tą drogą w zależności od doświadczenia lekarza i posiadanego sprzętu wynosi do 90%). Metoda ta jest stosunkowo mało inwazyjna, co skraca czas rekonwalescencji. Co więcej, po endoskopii pacjenci nie wymagają hospitalizacji.

Ze względu na ryzyko uszkodzenia przewodu pokarmowego i/lub perforacji wywoływanie wymiotów po połknięciu ciała obcego nie jest polecane.

Możliwe schematy postępowania obejmują:

• Przy ciele obcym w jamie ustnej lub okolicy gardła – usunięcie w sedacji.
• Przy ciele obcym w przełyku lub żołądku – usunięcie endoskopowe.

Ezofagotomia lub częściowa ezofagektomia jest wskazana przy ewidentnych cechach perforacji (na przykład przedoperacyjna odma albo wysięk opłucnowy), braku możliwości usunięcia ciała obcego metodą endoskopową bądź gdy haczyk na ryby jest głęboko wbity w ścianę przełyku.

• Przy ciele obcym w jelitach – usunięcie chirurgiczne drogą laparotomii.

Przy ciałach obcych zlokalizowanych w jelicie grubym u zwierząt niewykazujących objawów chorobowych możliwe jest intensywne monitorowanie („obserwuj i czekaj”), z seryjnie wykonywanymi radiogramami do czasu wydalenia ciała obcego z kałem.

Ryc. – Autorka