Campylobacter spp. to mikroaerofilne, Gram-ujemne pałeczki o szerokości 0,2-0,8 µm i długości 0,5-5 µm. Mają pojedynczą wić na jednym lub obu biegunach. Łącząc się w pary, przybierają charakterystyczny wygląd „skrzydeł mewy”, a gdy łączy się ich wiele – kształt spirali (1). Stanowią jeden z najczęściej izolowanych bakteryjnych czynników powodujących zakażenia przewodu pokarmowego (2).

Za główne źródło zakażeń pokarmowych na tle Campylobacter uważa się nieprawidłowo poddane obróbce termicznej mięso drobiowe oraz jego przetwory. Następne w kolejności są: niepasteryzowane mleko, a także inne gatunki mięs, w tym wołowina oraz wieprzowina (3). Obecnie w obrębie rodzaju Campylobacter wyróżnia się 30 gatunków oraz podgatunków wyizolowanych od ludzi i zwierząt na całym świecie (4). Dla części z nich chorobotwórczość nie została do końca poznana lub wyjaśniona (5). Wyhodowanie bakterii na podłożach mikrobiologicznych lub bezpośrednie wykrycie DNA Campylobacter spp. w kale przy użyciu techniki PCR wskazuje na obecność wspomnianych bakterii w przewodzie pokarmowym. Znaczenie tego często bywa jednak dla lekarza weterynarii niejasne. Nie zawsze bowiem obecność tych bakterii wymaga leczenia z zastosowaniem antybiotyku (6). W medycynie oraz medycynie weterynaryjnej za najbardziej zjadliwe uważa się Campylobacter jejuni oraz Campylobacter coli. Powoduje to zwiększoną czujność laboratoriów diagnostycznych w odniesieniu do identyfikacji tych patogenów, umniejszając zarazem znaczenie innych Campylobacter w etiologii zakażeń przewodu pokarmowego (7).

Epidemiologia i czynniki ryzyka

Wśród psów najczęściej izolowanymi gatunkami Campylobacter są: C. upsaliensis, C. jejuni oraz C. helveticus. U kotów natomiast najczęściej są to: C. helveticus, a następnie C. upsaliensis i C. jejuni (6, 8, 9). U psów bez objawów ze strony przewodu pokarmowego metodami PCR często identyfikowane są inne gatunki z rodzaju Campylobacter, bez udowodnionej chorobotwórczości (10). Psy oraz koty zakażają się Campylobacter spp. drogą pokarmową, poprzez spożywanie surowych produktów pochodzenia zwierzęcego oraz kontakt z kałem zakażonych zwierząt. Rosnąca moda na diety oparte na surowym mięsie, czyli RMBD (Raw Meat Based Diet), w tym dieta BARF (Biologically Appropriate Raw Food), niesie za sobą wysokie ryzyko zakażeń i zatruć pokarmowych u psów i kotów, ale także ryzyko zarażenia Toxoplasma gondii lub Neospora caninum (11-13). Niektóre źródła wskazują na wysoką, sięgającą 50% prewalencję Campylobacter spp. u psów karmionych mięsem drobiowym (14).