Najczęstszą i jak na razie najskuteczniejszą metodą postępowania przy nowotworach sutka jest leczenie chirurgiczne. Podejmuje się je, nieraz w połączeniu z dodatkowym leczeniem farmakologicznym, u wszystkich zwierząt z wyjątkiem tych cierpiących na raka zapalnego oraz z odległymi przerzutami. Pierwsza część artykułu ukazała się w MW 7-8/2022.

Za pomocą wieloczynnikowej analizy zmiennych niezależnych wykazano, że stan kliniczny i postępowanie chirurgiczne mają istotny wpływ na czas przeżycia. Zaawansowanie choroby wyrażone zaatakowaniem węzłów chłonnych wiązało się z medianą czasu przeżycia 179 dni, podczas gdy u zwierząt bez przerzutów do węzłów chłonnych było to 1098 dni. Owrzodzenie guzów skracało ten czas ponadtrzykrotnie w stosunku do zwierząt bez widocznych owrzodzeń. Bardzo duże znaczenie miało też dokładne wycięcie zmiany z marginesem zdrowych tkanek w 1.-3. stadium choroby (według klasyfikacji WHO), owocujące czasem przeżycia 1098 dni w porównaniu z 68 dniami, gdy nie uzyskano marginesu wolnego od komórek nowotworowych. W 4. stadium choroby wymienione czynniki nie wpływały na statystyczną długość przeżycia, także przy zastosowaniu wspomagającej chemioterapii (17).

Stratmann i wsp. obserwowali przez co najmniej rok psy, u których usunięto pojedynczy gruczoł z powodu guza sutka. U ponad połowy zwierząt pojawiły się kolejne zmiany nowotworowe w innych sutkach po tej samej stronie (16). Przemawia to zatem za jednoczesnym usuwaniem gruczołów powiązanych ze sobą układem chłonnym. Zwraca się też uwagę, że większa rozległość operacji wiąże się z dłuższym czasem zabiegu, większym stresem i nasileniem bólu oraz powikłań. Dlatego przebieg okresu pooperacyjnego i jakość życia pacjentów powinny stanowić jedno z kryteriów wyboru postępowania chirurgicznego (7).

Przed przystąpieniem do operacji należy wykluczyć obecność odległych przerzutów. W badaniu 63 psów z guzami sutka stwierdzono je u pięciu (7,9%) z nich. Odległe przerzuty wędrują zwłaszcza do płuc. W jednym z badań wykazano, że występowały one u 16,6% suk z nowotworami sutka (5). Zaleca się przeprowadzić każdorazowo diagnostykę RTG. W tym celu wykonuje się trzy obrazowania: w projekcji prawobocznej, lewobocznej i grzbietowo-brzusznej. Rzadziej przerzuty dotyczą narządów jamy brzusznej. W ich wykryciu przydatne jest badanie USG. Czasem pojawiają się przerzuty do kości (6, 20).