Nabyte (wtórne) niedobory odporności nie mają podłoża genetycznego i są następstwem zakażeń wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych, różnych chorób (niedokrwistość, cukrzyca, białaczka oraz inne choroby układu krwiotwórczego i choroby autoimmunologiczne) lub zaawansowanego wieku, powodujących upośledzenie odporności. Zespół nabytego niedoboru immunologicznego (FAIDS) kotów jest przewlekłą, zakaźną i nieuleczalną chorobą. Cechuje się głębokim upośledzeniem czynności układu immunologicznego spowodowanym głównie niszczeniem limfocytów T o fenotypie CD4+, makrofagów i komórek dendrytycznych (17) oraz różnorodnymi objawami klinicznymi, związanymi także z zakażeniem drobnoustrojami oportunistycznymi (3, 14). Przyczyną choroby jest wirus niedoboru immunologicznego kotów (FIV, feline immunodeficiency virus) z podrodziny Lentivirinae (15).

Epidemiologia

Zachorowania na FAIDS stwierdzono w 1982 r. w Kalifornii u kotów wolnych od zakażenia wirusem białaczki, u których występowało przewlekłe zapalenie jamy nosowej, ciężkie zapalenie dziąseł, biegunka, bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego, niedokrwistość i spadek masy ciała. Wirus niedoboru immunologicznego kotów (FIV) będący przyczyną choroby wyizolowano od chorych kotów w Kalifornii w 1986 r. Choroba występuje u kotów na całym świecie. Oprócz kotów domowych chorują dzikie kotowate (tygrysy, jaguary, gepardy, pantery, rysie amerykańskie, pumy) (18). U zakażonych doświadczalnie kociąt po kilku dniach występuje gorączka, a po 4-8 tygodniach neutropenia i obrzęk węzłów chłonnych utrzymujący się przez dziewięć miesięcy. Większość kociąt przeżywa tę fazę choroby i stają się one na całe życie nosicielami wirusa. Samce zakażają się dwa razy częściej niż samice ze względu na behawior, przy czym odsetek zakażeń wśród wolno żyjących kotów wzrasta wraz z wiekiem, nawet do 12%.

Właściwości wirusa

Pleomorficzny wirion FIV ma średnicę 80-100 nm. Materiał genetyczny wirusa tworzą dwie identyczne nici RNA (9400 nukleotydów każda) o polaryzacji dodatniej, które zawierają geny kodujące białka strukturalne wirusa. Materiał genetyczny otacza dwuwarstwowy kapsyd. Zewnętrzną otoczkę stanowi błona białkowo-lipidowa z krótkimi wypustkami (8 nm). Determinanty typowo swoiste wirusa występują w otoczce i indukują produkcję przeciwciał neutralizujących wirus. Wyróżnia się pięć podtypów wirusa FIV, które różnią się występowaniem, tropizmem i chorobotwórczością: A – Zachodnie Wybrzeże USA, Australia, Wielka Brytania, B – Wschodnie Wybrzeże USA, Australia i Europa, C – Kalifornia, Kanada, Tajwan, cechuje się dużym tropizmem do grasicy, wysoką zakaźnością i 50% śmiertelnością, D – Japonia, E – Argentyna.